دانشگاه تهران
پژوهشهای روستائی
2008-7373
2423-7787
11
4
2021
02
19
بینالمللیسازی کسبوکارهای کوچک و متوسط روستایی: با رویکرد فراترکیب
612
629
FA
هاله
عزتیراد
دانشجوی دکتری، گروه کارآفرینی فناوری، دانشکده مدیریت، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.
ezzatihaleh@gmail.com
مرتضی
اکبری
0000-0001-5215-3349
دانشیار، گروه کارآفرینی فناورانه، دانشکده کارآفرینی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
mortezaakbari@ut.ac.ir
مرتضی
موسی خانی
استاد، گروه گروه مدیریت، دانشکده مدیریت، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.
mousakhani@srbiau.ac.ir
علی
بدیع زاده
دانشیار، گروه مدیریت، دانشکده مدیریت، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قزوین، قزوین، ایران.
abadizadeh@gmail.com
10.22059/jrur.2020.304926.1525
اهمیت کسبوکارهای روستایی، به خاطر تأثیری که در رشد و ایجاد تنوع در فعالیتهای اقتصادی میگذارد، روزبهروز افزایش پیدا میکند. در این میان رویکردهای جدیدی برای توسعه اقتصاد روستایی و جوامع روستایی شناساییشده است. یکی از این رویکردها، شناسایی فرصتهای ملی و بینالمللی است که منجر به رشد و توسعه کسبوکارهای روستایی شده است. ازاینرو توجه به عوامل مؤثر بر بینالمللیسازی کسبوکارهای روستایی، ضروری و همسو با معانی و افزایش توسعه اقتصادی، صنعتی و ایجاد اشتغال گوناگون در جوامع است. روش پژوهش حاضر برحسب هدف، بنیادی و برحسب روش گردآوری اطلاعات، فراترکیب است. همچنین جامعه آماری، مطالعات مرتبط با موضوع پژوهش در پایگاههای داخلی، اسکو پوس و وب آو ساینس بوده و ابزار گردآوری اطلاعات، مطالعات دادههای ثانوی کتابخانهای است. در فرآیند این تحقیق ابتدا با استفاده از روش فراترکیب، ابعاد و مؤلفههای محتمل مؤثر بر بینالمللیسازی کسبوکارهای روستایی یادشده شناسایی شد. سپس با بهرهگیری ازنظر خبرگان، نتایج حاصل مورد تحلیل و راستی آزمایی قرار گرفت. بر این اساس 110 مقاله مورد تحلیل و بررسی و کدهای آنها استخراج شد. سپس کدهایی که مفهوم مشترک را میرساندند در قالب 24 مفهوم دستهبندیشده و سپس در 7 زمینه اصلی طبقهبندی شدند. از 24 مفهوم، 17 مفهوم در 5 زمینه اصلی عوامل داخلی سازمان؛ سرمایه اجتماعی، ویژگیهای مدیر، کیفیت منابع انسانی، سرمایه مالی، توانمندی استراتژیک سازمانی و 7 مفهوم در 2 زمینه اصلی عوامل محیطی سازمان، فاکتورهای مرتبط با کشور مبدأ، فاکتورهای مرتبط با کشور میزبان طبقهبندیشدهاند.
فراترکیب,بینالمللیسازی,استراتژیهای بینالمللیسازی,کسبوکارهای کوچک و متوسط روستایی
https://jrur.ut.ac.ir/article_78290.html
https://jrur.ut.ac.ir/article_78290_f6ba8cb3b311e44ee5ace73ad21db0b7.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای روستائی
2008-7373
2423-7787
11
4
2021
02
19
سنجش و ارزیابی ابعاد مؤثر بر ارتقاء تابآوری جوامع روستایی در مواجهه با خشکسالی (موردمطالعه: شهرستان سبزوار)
630
645
FA
رویا
وزیریان
دانشآموخته دکتری، گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکده منابع طبیعی و کویر شناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.
royavazirian@stu.yazd.ac.ir
علی اکبر
کریمیان
دانشیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و کویر شناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.
akarimian@yazd.ac.ir
مهدی
قربانی
دانشیار، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
ghorbani@gmail.com
علیرضا
افشانی
استاد، گروه تعاون و رفاه اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.
afshanialireza@yazd.ac.ir
محمد تقی
دستورانی
استاد، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و محیطزیست، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
dastorani@um.ac.ir
10.22059/jrur.2020.293441.1427
افزایش تابآوری مهمترین عامل جهت حفظ انعطافپذیری سیستمهای اجتماعی-زیست محیطی و مقابله با خشکسالی است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی و تحلیل شاخصهای مبتنی بر تابآوری جوامع روستایی در مواجهه با خشکسالی در سه روستا با شدتهای متفاوت خشکسالی است. در این راستا ابتدا با استفاده از نقشههای پهنهبندی خشکسالی بر اساس شاخص SPEI در دوره زمانی ده ساله روستاهای موجود در سه زون خشکسالی بسیار شدید، شدید و متوسط شناسایی و از هر زون یک روستا بهصورت تصادفی انتخاب گردید. سپس با استفاده از رویکرد پیمایشی، روش مشاهده مستقیم و بازدید میدانی، کشاورزان بهعنوان جامعه هدف شناسایی گردیده و موردبررسی قرار گرفتند. با توجه مجموع تعداد کشاورزان در سه روستا، طبق فرمول کوکران، حجم نمونه به تعداد 105 نفر برآورد گردید. بر اساس پرسشنامههای تابآوری و آزمونهای آماری به ارزیابی ابعاد و شاخصهای مؤثر بر تابآوری پرداخته شد. نتایج مدل اندازهگیری لیزرل بر اساس متغیرهای سطح اول ابعاد سنجش تابآوری نشان داد بیشترین اثرگذاری و اهمیت ابعاد در میزان تابآوری متعلق به بعد زیرساختی و فیزیکی و بعد طبیعی است. ابعاد اقتصادی و مالی، اجتماعی و فرهنگی، حکمرانی و مدیریت، انسانی و فردی به ترتیب در رتبه بعدی اهمیت قرار دارند. سنجش میزان ابعاد تابآوری در روستاهای موردمطالعه نشان داد بعد اجتماعی و فرهنگی دارای بیشترین میزان و بعد طبیعی دارای کمترین میزان در روستاهای موردمطالعه در این منطقه هستند. ﺗﻘﻮﻳﺖ ابعاد تأثیرگذار ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻄح ﺗﺎبآوری و انطباقپذیری ﺑﺎ ﺷﺮاﻳط را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ و نقش مؤثری در به حداقل رساندن ضررهای احتمالی در شرایط بحرانی، ایفا نماید. در این راستا، لازم است به تصمیمگیری و تخصیص منابع به کشاورزان منطقه در مواجهه ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻃﺮات، توجه ویژهای معطوف شود.
تابآوری,جوامع روستایی,خشکسالی,کشاورزان,سیستمهای اجتماعی-زیست محیطی
https://jrur.ut.ac.ir/article_78289.html
https://jrur.ut.ac.ir/article_78289_787b3d04de4e967fd425f42677bbae0c.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای روستائی
2008-7373
2423-7787
11
4
2021
02
19
تحلیل مؤلفههای اجتماعی اثرگذار بر تابآوری سکونتگاههای روستایی در مواجهه با سیلاب (موردمطالعه: روستاهای شرق استان گیلان)
646
661
FA
الهام
حسین نیا
دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.
elham133593@gmail.com
تیمور
آمار
دانشیار، گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.
amar@iaurasht.ac.ir
عیسی
پوررمضان
0000-0002-2637-8517
استادیار، گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.
pourramzan@iaurasht.ac.ir
10.22059/jrur.2020.305926.1529
تابآوری نقش مهمی در توانمندسازی اجتماعات روستایی در برابر مخاطره سیل دارد. از این رو تابآوری بهعنوان راهبرد مناسب در کاهش آسیبپذیری و مدیریت بحران بلایای طبیعی در کانون توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته است. پژوهش حاضر به دنبال تحلیل مؤلفههای اجتماعی اثرگذار بر تابآوری نواحی روستایی شرق استان گیلان در برابر مخاطره سیل است. هدف تحقیق کاربردی و دادهها با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع اسنادی و مطالعات میدانی (پرسشنامه) گردآوری شده است. واحد تحلیل پژوهش سرپرستان خانوار روستایی ساکن در محدوده موردمطالعه است که با استفاده از روش کوکران 379 نفر انتخاب شدهاند. در این پژوهش از آزمون T تک نمونهای برای ارزیابی معناداری و قابلیت تعمیم نتایج و از ضریب همبستگی و روش رگرسیون جهت تحلیل دادهها و میزان اثرگذاری مؤلفههای اجتماعی بر تابآوری استفاده شده است. نتایج نشان میدهد، مؤلفه مشارکت جمعی بیشترین تأثیر را در ارتقای تابآوری جوامع روستایی نسبت به مؤلفههای وابستگی مکانی، اعتماد اجتماعی و دانش و آگاهی دارد. درنهایت سطوح تابآوری حاصل از محدوده مطالعاتی بیانگر آن است که دهستانهای اشکور سفلی و دیوشل در پایینترین سطح تابآوری در بعد اجتماعی و دهستانهای دهگاه، دریاسر و کجید در بالاترین سطح تابآوری در بعد اجتماعی در برابر مخاطره سیل قرار دارند.
تحلیل,تابآوری,اجتماعات روستایی,سیل,شرق استان گیلان
https://jrur.ut.ac.ir/article_78291.html
https://jrur.ut.ac.ir/article_78291_8a0aeed602259a872c491dda1199d84f.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای روستائی
2008-7373
2423-7787
11
4
2021
02
19
تحلیل رفتارهای محیط زیستی روستائیان بر اساس نظریه انگیزه حفاظت
662
673
FA
صادق
صالحی
دانشیار، گروه علوم اجتماعی ، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
s.salehi.umz@gmail.com
10.22059/jrur.2020.300437.1489
هدف از انجام این تحقیق بررسی میزان مسئولانه بودن روستاییان نسبت به رفتارهای محیطزیستی و شناسایی عوامل اجتماعی مؤثر بر آن بود. برای تبیین این مسئله از چهارچوب نظری انگیزه حفاظت استفاده شد. از نظر روششناسی، از روش پیمایش و پرسشنامه برای گردآوری دادهها استفاده شد. جامعه آماری تحقیق حاضر را روستائیان استان مازندران تشکیل دادند که با استفاده از نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای 536 نفر بهعنوان نمونه آماری انتخاب شدند. از ضریب آلفا کرونباخ برای ارزیابی پایایی و اعتبار صوری و اعتبار سازه برای سنجش روایی استفاده شد. یافتههای تحقیق نشان داد که رفتارهای مسئولانه محیطزیستی روستائیان در سطح متوسط است. افراد موردبررسی از نظر این رفتارهای مسئولانه برحسب سن، جنس و تأهل، مدت اقامت در روستا، تحصیلات و اشتغال، تفاوتی با هم نداشتند. همچنین، نتایج تحقیق نشان داد که خودکارآمدی و شدت خطر درکشده، بیشترین تأثیر را روی رفتار مسئولانه محیطزیستی داشتند. با توجه به چهارچوب نظری تحقیق- انگیزه حفاظت- میتوان نتیجه گرفت که عناصر ارزیابی مقابله (خودکارآمدی) بیش از عناصر ارزیابی تهدید (شدت خطر درکشده) روی رفتار مسئولانه محیطزیستی تأثیر داشتند.
رفتار محیطزیستی,خودکارآمدی,شدت خطر درکشده,پیمایش,استان مازندران
https://jrur.ut.ac.ir/article_77729.html
https://jrur.ut.ac.ir/article_77729_bca1c642db00a021123225adeaf745f8.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای روستائی
2008-7373
2423-7787
11
4
2021
02
19
واکاوی جایگاه پیوندهای روستایی ـ شهری در توانمندسازی بهرهبرداران کشاورزی در راستای امنیت غذایی پایدار (موردمطالعه: سکونتگاههای روستایی جنوب شرق استان تهران)
674
695
FA
نگین سادات
میرواحدی
دانشجوی دکتری، گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
negin.mirvahedi1@gmail.com
ناصر
شفیعی ثابت
0000-0003-3444-6652
استادیار، گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
n_shafiei@sbu.ac.ir
بیژن
رحمانی
دانشیار، گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، ایران.
bijan.rahmani11@gmail.com
10.22059/jrur.2020.299732.1479
بین کانونهای شهری و روستایی انواع گوناگون جریانها و تعاملات فضایی وجود دارد. قوت و کمتوانی، نوع و کیفیت تعامل روستایی - شهری همواره دچار تحول بوده و از پتانسیلهای پنهان و آشکار فراوانی برخوردار است. سالهای طولانی است که آگاهی بسیار از مسئله پیوندهای روستایی - شهری بهگونهای فراگیر وجود داشته است؛ اما پتانسیلهای نهفته در جریانها و تعامل فضایی آنها بیشتر ناشناخته، رهاشده و نادیده انگاشته شده است. بر این شالوده، این مقاله رابطه بین بهبود پیوندهای روستایی - شهری برای توانمندسازی بهرهبرداران کشاورزی در امنیت غذایی پایدار روستاهای جنوب شرق استان تهران را آشکار میسازد. برای تبیین این موضوع، 400 پرسشنامه در بین بهرهبرداران کشاورزی به روش نمونهگیری تصادفی ساده تکمیل شد. یافتههای این پژوهش که به روش توصیفی - تحلیلی است، بیانگر تأثیر مثبت این پیوندها بر مشارکت بهرهبرداران کشاورزی در سرمایهگذاری، دسترسی به منابع، بازاررسانی محصولات است. یافتهها بهبود شاخصهای جریان فضایی برای توانمندسازی و امنیت غذایی را آشکار ساخت. به سخن دیگر، بهبود شاخصهای جریانهای فضایی، مشارکت بهرهبرداران کشاورزی را برای تولید در زمینههای گوناگون و فعالیتهای متنوع کشاورزی و غیر کشاورزی تسهیل میکند که پی آیند آن بهبود میانگین ابعاد امنیت غذایی پایدار است. در این ارتباط اتخاذ سیاستهای مناسب و بازنگری در نظام سیاستگذاری در راستای توجه بیشتر به پتانسیل پیوندهای روستایی ـ شهری برای بهبود امنیت غذایی پایدار پیشنهاد میشود.
جریانهای فضایی,دسترسی به منابع,آموزش,سکونتگاههای روستایی جنوب شرق استان تهران
https://jrur.ut.ac.ir/article_78288.html
https://jrur.ut.ac.ir/article_78288_c3d561b0a3e0b74f9f7cf86582222696.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای روستائی
2008-7373
2423-7787
11
4
2021
02
19
شناسایی عوامل اثربخش بر توسعه گردشگری خلاق و تأثیر آن بر پایداری رفتار از دیدگاه گردشگران در مناطق روستایی شهرستان بروجن
696
711
FA
نجمه
صادقیان بروجنی
دانشآموخته کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و توریسم اکوتوریسم، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.
sadeghiyan.najmeh80@gmail.com
صدیقه
کیانی سلمی
استادیار، گروه جغرافیا و اکوتوریسم، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.
kiansepideh@yahoo.com
یونس
غلامی بیمرغ
استادیار، گروه جغرافیا و اکوتوریسم، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.
younesgholami@kashanu.ac.ir
10.22059/jrur.2020.301054.1493
مقصدهای گردشگری روستایی به علت بهرهمندی از قابلیتهای متنوع طبیعی و انسانی میتواند بهعنوان مقصدی خلاق محصولات و خدمات خلاق به گردشگران ارائه نماید. هدف از پژوهش حاضر شناسایی عوامل اثربخش بر توسعه گردشگری خلاق در مناطق روستایی شهرستان بروجن است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی مبتنی بر بررسیهای میدانی است. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته با 102 سؤال و جامعه آماری پژوهش گردشگران روستایی به تعداد 159000 نفر است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 380 نفر برآورد و به روش تصادفی توزیع گردید. تحلیلهای توصیفی و استنباطی با بهرهگیری از نرمافزار SPSS و آزمونهای آماری تی تک نمونهای و تحلیل عاملی صورت گرفته است. همچنین مدلسازی معادلات ساختاری برای شناسایی رفتارهای پایدار و بررسی اثر گردشگری خلاق بر آن در نرمافزار AMOS مورداستفاده قرار گرفته است. نتایج رتبهبندی عوامل اثرگذار بر توسعه گردشگری خلاق در مناطق روستایی شهرستان بروجن بیشترین پتانسیل را با بار عاملی 90/0 به شاخص اطلاعرسانی و تبلیغات اختصاص داده است. رفتارهای پایدار گردشگران با استفاده از آزمون تحلیل عاملی در سه بعد عوامل فرهنگی، زیستمحیطی و اقتصادی مشخص شده است که به ترتیب پایداری فرهنگی 9/33 درصد، پایداری اقتصادی 8/14 درصد و پایداری زیستمحیطی 75/11 درصد رفتارهای پایدار گردشگران را تبیین نموده است. البته باید متذکر شد وجود زمینههای گردشگری خلاق در منطقه اثری بر بروز رفتارهای پایدار گردشگران روستایی نداشته است.
رفتار پایدار,گردشگری روستایی,گردشگری خلاق,نوآوری,مدلسازی معادلات ساختاری
https://jrur.ut.ac.ir/article_77731.html
https://jrur.ut.ac.ir/article_77731_13ff25e90335421b5daebe5ac3ba4d20.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای روستائی
2008-7373
2423-7787
11
4
2021
02
19
عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری تجربه محور در مناطق عشایری (موردمطالعه: عشایر قشقایی)
712
727
FA
عبدالرضا
رکن الدین افتخاری
استاد، گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
eftekhaa@modares.ac.ir
لیلا
ایمانی طیبی
دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه موزه و گردشگری، دانشکده پژوهش های عالی هنر و کارآفرینی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.
leila.imani3448@gmail.com
مجید
فرهادی یونکی
0000-0003-4160-7872
دانشجوی دکتری، گروه مدیریت گردشگردی، دانشکده علوم گردشگری، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران.
majid.f71@gmail.com
10.22059/jrur.2019.284926.1376
پژوهش حاضر به دنبال تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری تجربه محور در مناطق عشایری قشقایی است. جامعه آماری تحقیق شامل گردشگران داخلی و خارجی که در بازه زمانی فروردینماه تا تیرماه 97 از مناطق موردمطالعه بازدید داشتهاند، به کمک جدول مورگان، حجم 400 نمونهای انتخاب شد که 384 پرسشنامه صحیح از آن استخراج شد. این پژوهش دارای هدف کاربردی است، و از روش توصیفی - تحلیلی و از ابزار مصاحبه باز و پرسشنامه محقق ساخته در آن استفاده شد که روایی نیز توسط 15 نفر از کارشناسان مربوطه (استادان دانشگاه و فعالان صنعت) تائید شد. تجزیهوتحلیل دادهها به روش مدلسازی معادلات ساختاری (SEM) با رویکرد روش حداقل مربعات زوجی (PLS) و به کمک نرمافزار SMART PLS انجامشده است. پژوهش حاضر در قالب مدل محقق ساخته تأثیر عوامل ملموس فرهنگی، ناملموس فرهنگی، کیفیت ادراکشده و ادراک حس مکان بر تجربه ادراکشده گردشگران عشایری را مورد واکاوی قرار داده است . برای استنباط علمی با استفاده از تحلیل عامل تأییدی در قالب مدلسازی معادلات ساختاری، میزان تبیین واریانس و ضریب تأثیر عاملهای مستقل به کار گرفته شد. نتایج پژوهش حاکی از رابطه معناداری مثبت هر چهار مؤلفه مذکور بر تجربه ادراکشده گردشگران است و همچنین ضریب اثر مؤلفههای ملموس فرهنگی (33/0)، ادراک حس مکان (29/0)، ناملموس فرهنگی (08/0) و کیفیت ادراکشده (07/0) هستند و همچنین میزان تبیین واریانس عوامل ذکرشده بر تجربه ادراکشده برابر 34 % محاسبه شده است.
گردشگری تجربه محور,تجربه ادراکشده,گردشگری عشایری,عشایر قشقایی
https://jrur.ut.ac.ir/article_73674.html
https://jrur.ut.ac.ir/article_73674_316a22e93e582417426f94d5922ec34f.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای روستائی
2008-7373
2423-7787
11
4
2021
02
19
بومیسازی نشانگرهای منظر پایدار در زیست بوم روستایی ایران با تاکید بر منظر ذهنی- ارزیابانه ذیاثران
728
745
FA
لیلا
کوکبی
0000-0003-3682-1911
استادیار، گروه طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران.
leila.kowkabi@ut.ac.ir
غلامرضا
اکرمی
دانشیار، گروه معماری، دانشکده معماری، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
akrami@ut.ir
10.22059/jrur.2020.299366.1478
منظر روستایی مبین تعامل و تفاهم انسان و طبیعت بوده و در عین سادگی ظاهری، موزون، پیچیده و جذاب است. ماهیت منظر روستایی در ارتباطی تنگاتنگ با محیط طبیعی و بستر زمینهای و در عین حال متأثر از تعامل عمیق انسان با طبیعت است. منظر اصیل و با هویت روستایی ایران، در سالهای اخیر دستخوش دگرگونی شده است، بهطوریکه در بسیاری از روستاها، شاهد تخریب بستر طبیعی، دگرگونی بافت و عناصر باارزش کالبدی و بهتبع آن، تغییر ارزشهای فرهنگی آن هستیم. به دلیل وجود تفاوتهای شرایط زمینهای روستاهای ایران با پیشینه پژوهشهای قبلی، ضروری است، ابعاد منظر روستایی بر اساس تجربیات زیست بومی ذیاثران و در انطباق با شرایط زمینهای روستا بررسی شود. پژوهش به روش تحلیلی و پیمایشی و با هدف یافتن نشانگرهای منظر پایدار و عوامل تأثیرگذار بر آن متناسب با شرایط زمینهای زیستبوم روستایی ایران انجام شده است. به این منظور ضمن مشاهده مشارکتی، با دو گروه از جامعه روستایی (مصاحبه اصلی- نیمه ساختاریافته- جهت پاسخگویی ساکنین روستا و مصاحبه تکمیلی- با سؤالات باز- جهت اخذ نظرات آگاهان محلی) مصاحبه شده است. به علاوه از مصاحبهشوندگان خواسته شده نقشههای ذهنی (ذهنیت خود از منظر مطلوب روستایی) را ترسیم کنند. نتایج پژوهش نشان میدهد که منظر بومی روستاها بهرغم وجود تنوع و تمایز، دارای نوعی وحدت و همخوانی هستند و بر اساس تحلیل یافتهها، برخی نشانگرهای پراهمیت که به منظر روستایی وحدت و تنوع بخشیده و آن را پایدار ساختهاند، و همچنین عوامل ثانویهای که بهطور غیرمستقیم بر منظر روستایی تأثیرگذار بودهاند، مشخص شدند.
نشانگرهای منظر پایدار,زیستبوم روستایی,منظرذهنی-ارزیابانه,منظر فرهنگی,تحولات منظر
https://jrur.ut.ac.ir/article_77728.html
https://jrur.ut.ac.ir/article_77728_581fa9b6ccb3f93fe6e017711e0f1dc9.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای روستائی
2008-7373
2423-7787
11
4
2021
02
19
تأثیر اقلیم بر سازمان فضایی مسکن روستایی بر اساس نظریه نحو فضا (مورد مطالعه: روستاهای استان آذربایجان شرقی)
746
765
FA
حامد
بیتی
0000-0001-9717-7395
استادیار، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.
h.beyti@tabriziau.ac.ir
باقر
پورجواد اصل
کارشناسی ارشد، گروه مرمت و مطالعات معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران.
porasl84@yahoo.com
مینو
قره بگلو
دانشیار، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.
m.gharehbaglou@tabriziau.ac.ir
حسام
ناصری
کارشناسی ارشد، گروه طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.
hesamn704@gmail.com
10.22059/jrur.2020.306250.1533
مساکن روستایی جدید به سرعت درحال تغییر چهره دادن و شبیه شدن به معماری شهری هستند. دراین روند تنوع اقلیمی حاکم بر سطح مناطق مختلف نادیده گرفته شده و عموماً مساکن روستایی با سازمان فضایی یکسان برای مناطق اقلیمی متنوع ساخته میشود. هدف از این پژوهش، شناخت سازمان فضایی مسکن روستایی استان آذربایجانشرقی بر اساس تنوع اقلیمی حاکم بر این استان است. در پژوهش اخیر از روش تحلیلی نحو فضایی (چیدمان فضایی)، به منظور بررسی سازمان فضایی مسکن روستایی استفاده شده است. برای انتخاب نمونههای مورد بررسی، ابتدا روستاهای مورد مطالعه بر مبنای پهنهبندی اقلیمی استان به روش خوشهای به تعداد 9 مورد گزینش شده و سپس تمام خانههای بومی موجود در روستاهای منتخب مورد برداشت دقیق میدانی قرار گرفتهاند. تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل از مطالعات میدانی این خانهها به وسیله نرمافزار «دپت مپ» و «ای-گراف» بوده است. برخلاف تصور رایج مبنی بر حضور همزمان سه الگوی فضای باز، نیمه باز و پوشیده در مساکن روستایی استان، الگوی حاکم بر ارتباط فضایی خانههای روستایی استان از ترکیب فضاهای باز و پوشیده تشکیلشدهاست که به ندرت و با معتدل شدن شرایط اقلیمی در برخی از مناطق خاص، الگوی فضای نیمهباز به این سازمان افزوده میشود. شرایط اقلیمی بیشترین تاثیر را بر روی مولفه همپیوندی و عمق فضایی مساکن روستایی داشته است به طوری که گونههای مساکن روستایی از منظر میزان عمق و اندازه همپیوندی به شرایط اقلیمی مختلف پاسخ میدهند. همچنین کمترین تأثیر شرایط اقلیمی مربوط به مؤلفه عرصهبندی خانههای روستایی است که سلسله مراتب استقرار فضاهای مختلف در آنها تقریباً در سراسر استان یکسان است.
اقلیم,سازمان فضایی,نحو فضا,مسکن روستایی,استان آذربایجانشرقی
https://jrur.ut.ac.ir/article_77735.html
https://jrur.ut.ac.ir/article_77735_91b35b1d9dd43e4e3c5f37175b93a4cc.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای روستائی
2008-7373
2423-7787
11
4
2021
02
19
روستا دَرِ- قدرت و دَر- قدرت؛ دیرینهشناسی روابط شهر و روستا در ایران
766
779
FA
ابوالفضل
زارعی
دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.
zareiabolfazl@yahoo.com
حمید
شایان
استاد، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.
shayan34@yahoo.com
جعفر
جوان
استاد، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.
jafar.javan@yahoo.com
حمدا...
سجاسی قیداری
0000-0000-0000-0000
استادیار، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.
ssojasi@yahoo.com
امیدعلی
خوارزمی
استادیار، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.
omid_kharazmi@yahoo.com
10.22059/jrur.2020.284557.1372
روستاها با تولید و انتقال قدرت به شهرها و شهرها با مصرف و اِعمال قدرت به روستاها، روابط پیچیده و طولانی در طول زمان داشتهاند. درک این روابط نیازمند مطالعه روند اثرگذاری نیروهای تولیدکننده و مصرفکننده قدرت است. لذا در این مطالعه از روش کیفی دیرینهشناسی فوکو استفاده شد. بر این اساس روابط قدرت بین تولیدکنندگان و مصرفکنندگان به دورههای چهارگانهی: قبل از صفویه، صفویه تا مشروطه، مشروطه تا انقلاب اسلامی، انقلاب اسلامی و بعد از آن تقسیم شدند. طبق یافتهها در مراحل اولیه، روابط روستا با شهر به شکل انتقال مالیات و تأمین سرباز بوده اما به مرور زمان و با مداخله عوامل مختلف داخلی-پیدایش نفت، اصلاحات ارضی - و خارجی-تجارت بینالمللی، دگردیسی در شکل انتقال قدرت به وجود آمد و با ورود دولت و برقراری روابط سرمایهداری در روستاها و ورود کالاهای تجملی، باعث تهی شدن روستاها از قدرت گردید. بنابراین شهرها بهعنوان پایگاه قدرت از زمان پیدایش همواره عاملی در جهت تضعیف قدرت روستاها بودهاند و در این مسیر از شگردهای متعددی بهره گرفتهاند که در آغاز بیشتر ماهیت آشکار داشت و امروزه در قالب خدمت به نواحی روستایی جلوهنمایی میکند. برای تغییر در روابط قدرت بین شهرها و روستاها و ایجاد توازن قدرت منطقی میتوان: -اختلافات قدرت بین شهرها و روستاها را تعدیل و دسترسی به قدرت را برای همگان ممکن نمود. -از توزیع متناسب قدرت میان ذینفعان اطمینان حاصل کرد. -ساختار مناسب برای نهادینهسازی فرآیند قدرت بین شهرها و روستاها و توزیع مجدد آن انجام داد.
فضاهای روستایی,محیطهای شهری,تولیدکنندگان,مصرفکنندگان,روابط قدرت
https://jrur.ut.ac.ir/article_75410.html
https://jrur.ut.ac.ir/article_75410_946dab2d33709de7eeeda651d9d0c166.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای روستائی
2008-7373
2423-7787
11
4
2021
02
19
شناسایی انگارههای ذهنی بهره برداران استان خراسان جنوبی در زمینه مدیریت پایدار منابع چاه آب کشاورزی
780
795
FA
آزاده
بخشی
دانشآموخته دکتری، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده مهندسی زراعی و عمران روستایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران.
azade.bakhshi@yahoo.com
بهمن
خسروی پور
0000-0003-4898-1082
استاد، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده مهندسی زراعی و عمران روستایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران.
b.khosravipour@gmail.com
منصور
غنیان
0000-0002-8428-1107
دانشیار، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده مهندسی زراعی و عمران روستایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران.
m_ghanian@yahoo.com
10.22059/jrur.2020.301356.1494
افزایش کمبود آب کشاورزی نهتنها گسترش سطح آبیاری را محدود میکند بلکه مستقیماً تولیدات کشاورزی را کاهش میدهد و امنیت غذایی و درآمد روستاییان را تهدید میکند. تحقیق حاضر با هدف شناسایی و تحلیل انگارههای ذهنی بهرهبرداران خراسان جنوبی در زمینه مدیریت آب کشاورزی با استفاده از روششناسی کیو انجام شده است. این پژوهش، ازنظر هدف کاربردی بوده و از نوع تحقیقات اکتشافی است و ازلحاظ روش گردآوری دادهها، کمی - کیفی است. در پژوهش حاضر تعداد 21 بهرهبردار با استفاده از روش نمونهگیری هدفمند و تکنیک گلوله برفی انتخاب شدند. بر اساس یافتههای بهدستآمده ذهنیت بهرهبرداران چاه آب در چهار گروه ذهنیت برابرنگر، تقدیرنگر، دانشنگر و مصرفنگر دستهبندی شدند که به ترتیب 7/22 درصد، 10/165 درصد، 35/14 درصد، و 13 درصد از واریانس کل را تبیین کردند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که توجه به مباحث مدیریت تعارض و فنون مذاکره و رسیدن به توافق جمعی در استفاده پایدار از آب کشاورزی مهمترین عامل در راستای نیل به یک ذهنیت مشترک نسبت به مدیریت پایدار آب کشاورزی در بین بهرهبرداران چاه آب است. لذا پیشنهاد میشود دستاندرکاران مربوطه با در نظر داشتن این مهم زمینه برنامهریزی و اجرایی شدن آن را فراهم آورند.
انگارههای ذهنی,بهرهبردار چاه آب,خراسان جنوبی,روششناسی کیو,مدیریت پایدار آب
https://jrur.ut.ac.ir/article_77732.html
https://jrur.ut.ac.ir/article_77732_de7892bd45e1013cd6226568794360fd.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای روستائی
2008-7373
2423-7787
11
4
2021
02
19
شناسایی و تحلیل انواع ریسکهای مرتبط با کشت زعفران (موردمطالعه: استان کرمانشاه)
796
813
FA
فاطمه
کوشکی
دانشجوی دکتری، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.
kooshki_fatemeh@yahoo.com
فرحناز
رستمی
استادیار، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.
rostami@gmail.com
علی اصغر
میرک زاده
استادیار، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.
mirakzade@gmail.com
10.22059/jrur.2019.284700.1377
این پژوهش با هدف شناسایی و تحلیل منابع ریسک کشت زعفران در استان کرمانشاه با روش کمی انجام شد. جامعه آماری پژوهش زعفران کاران استان کرمانشاه به تعداد114 نفر بودند که بهصورت تمام شماری از آنها اطلاعات گردآوری شد. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته دو قسمتی، شامل ویژگیهای فردی و حرفهای بهرهبرداران و گویههایی جهت سنجش ریسک بوده است. به منظور تجزیهوتحلیل دادهها از نظرسنجی و فرمولهای مرتبط استفاده شد. از نظر زعفران کاران مهمترین ریسکهای تولید(عرضه نشدن بهموقع نهادهها بخصوص بنههای زعفران، وجود حیوانات و جوندگان و عدم شناخت سموم مختلف جهت مبارزه با علفهای هرز)؛ ریسک انسانی (کمبود نیروی انسانی در دسترس برای برداشت زعفران، بیماری و مهاجرت افراد جوان خانواده و سرقت محصول و ادوات کشاورزی)؛ ریسک بازار(تضمین فروش، عدم وجود تجهیزات و امکانات بستهبندی و فروش فلهای محصول و قیمتگذاری سلیقهای)؛ ریسکهای مالی(دسترسی نداشتن به تسهیلات بانکی، عدم وجود نقدینگی کمبود سرمایه و فاصله زمانی کوتاه بین دریافت و بازپرداخت وام) و ریسکهای نهادی(فقدان حمایت و کمک دولت در فروش و بازاریابی زعفران با قیمت مناسب، عدم وجود پوشش بیمهای توسط دولت، عدم وجود شبکه ارتباطی بین زعفرانکاران در سطح محلی و منطقهای) هستند که لازم است بهمنظور توسعه کشت زعفران تلاش در جهت رفع ریسکهای مربوطه صورت پذیرد.
ریسک,گیاهان دارویی,استان کرمانشاه,توسعه کشاورزی,زعفران
https://jrur.ut.ac.ir/article_73673.html
https://jrur.ut.ac.ir/article_73673_d81b7ab03cea792d63935b503fb9dfcb.pdf