بررسی و ارزیابی تأثیر سرمایة اجتماعی بر کیفیت زندگی در مناطق روستایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

2 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

3 کارشناس ارشد علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شوشتر

چکیده

سرمایة اجتماعی از مهم‌ترین مفاهیم در حوزة علوم اجتماعی است و کاربرد آن در دیگر علوم نیز رو به افزایش است. این مفهوم ارتباط تنگاتنگی با کیفیت زندگی دارد. پژوهش حاضر به بررسی تأثیر و ارتباط سرمایة اجتماعی بر کیفیت زندگی خانوارهای روستایی می‌پردازد. برای اجرای تحقیق، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر پرسشنامه، اطلاعات گردآوری شد. جامعة آماری، سرپرستان خانوارهای روستایی شهرستان اسلام‌آباد ‌‌غرب است که با استفاده از نمونه‌‌گیری خوشه‌‌ای چندمرحله‌‌ای 392 نفر سرپرست خانوار در 49 روستا به‌شیوة تصادفی به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده‌‌ها از مدل ویکور، رگرسیون خطی و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج حاصل از مدل ویکور نشان دادند که از بین 49 روستا از لحاظ شاخص‌‌های سرمایة اجتماعی، 5 روستا در سطح بسیار خوب و 1 روستا بسیار ضعیف، و از لحاظ شاخص‌‌های کیفیت زندگی، 18 روستا در سطح بسیار خوب و 2 روستا در سطح بسیار ضعیف قرار داشتند. از لحاظ تأثیر مؤلفه‌‌های سرمایة اجتماعی بر کیفیت زندگی، مؤلفة مشارکت اجتماعی با 778/0 بیشترین تأثیر را بر کیفیت زندگی دارد و بین سرمایة اجتماعی و کیفیت زندگی نیز رابطة مثبت و معنادار وجود دارد. از راهکارهای پیشنهادی برای بهبود کیفیت زندگی روستاهایی که در سطح متوسط به پایین قرار داشتند این است که با تقویت شاخص‌‌های سرمایة اجتماعی به‌همت مسئولان و آگاه‌‌سازی مردم و مشارکت‌دادن آنها در امور، کیفیت زندگی در این روستاها به وضع مطلوب تغییر کند.
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Studying and evaluating effects of social capital on life quality in rural areas Case study: Case study: west Eslamabad County

نویسندگان [English]

  • Bahram Imani 1
  • Soheyla Bakhtar 2
  • abdolreza khoshraftar 3
1 Assistant prof., of geography and planning. Mohaghegh Ardabili university. ardabil
2 graduated of MA in rural planning. Mohaghegh Ardabili university. ardabil
3 graduated of MA in social Sciences. Islamic Azad University shooshtar
چکیده [English]

Introduction: the concept of social capital is multidisciplinary, that it has been focused on most branches of the humanities over the past two decades, and it includes concepts like trust, solidarity and cooperation which focuses on communication between humans. Especially this concept has a very fine relationship with life quality that it can be a gate to the concept of social capital in rural planning. Therefore, the purpose of development in local, national and international levels has improved and it has caused life to become qualified, moreover the future of humans life will be dependent to better structures with having an effective quality. For this reason, the purpose of this study is to survey the effects of social capital on life quality in rural areas of Eslamabad-e Gharb County. 
Methodology: the presented research is descriptive-analytical. The strategy of gathering information is required to take notes and survey by using questionnaires tools. The reliability for various indexes was 0.64 to 0.85 by using Cronbach’s alpha. The formal content validity was approved by the expertise opinions. The population of presented survey is the heads of rural households in Eslamabad-e Gharb County by using multistage cluster sampling with 392 persons in 49 villages were studied as sample size by random strategy. For analyzing the obtained data of questionnaire in descriptive statistics of median in SPSS software, the standard deviation and median deviation were used. Also in part of perceptive findings of survey the Shannon entropy model for weighting, Vikor model for ranking the social capital and life quality in EXCEL and Regression testing along with Pearson correlation coefficient in SPSS were used.
Findings: descriptive findings of the survey shows that most of the respondents with 93.1 percent were men. From 4 considered age range, age group of 40-50 with 42.6 percent had the most frequency. 55.9 percent of the respondents were the head of 5-2 family members. Regarding to components of social capital, the average of social trust components 3.29, social cohesion and correlation 3.40 and social contribution was 3.52. In connection with life quality components, the average of material welfare component 3.93, individual and social security 3.57, access and communications 3.72 and training index was 3.48. Based on the Vikor model perceptive findings of the survey (the more closer to zero, shows the development and the more closer to one shows the lack of development) villages are in 5 levels of very good, good, fair, bad and very bad, and this shows the levels of social capital in 49 villages. From the family header’s point of view, one village is in the bad and very bad level, 30 villages in fair, 12 villages in good and 5 villages are in very good level.  In terms of life quality indexes 2 of the villages are in very bad, 15 of them in bad, 4 of them in fair, 10 of them in good and at the end 18 of them are in very good level. In terms of effects of social capital on life quality the Linear Regression model showed that variables of social cooperation (0.778) had the most effects on life quality and cohesion and correlation’s components (0.711), social trust (0.084) had less effects and they were put in next degrees. Findings of Pearson correlation coefficient showed that, there is a significant relationship between social capital and life quality with correlation coefficient (0.748) 0.001.
Discussion and conclusion: after the done analysis, results of this survey presents this issue that out of 49 villages and based on 392 opinions of rural head families of Eslamabad-e Gharb, in social capital indexes the index of social cooperation had the most median, and social trust had the less median. Out of quadratic life quality, communication index and access have the most median, and material welfare has the less median. Considering the perceptions of Vikor model we can conclude that, from social capital terms and life quality and considering their final median (social capital 0.40 and life quality 0.39) are in good level. Findings of Linear Regression presents that from social capital components, cooperation components have the most effect on life qualities of villagers, and also Pearson correlation coefficient show that there is a relationship between social capital. At the end, we can say that social capital is a good predictor for explaining and surveying levels of life quality in rural areas. In final, for desirability of improving the life quality of villagers, suggestions including diversification in economical activities in rural families, increasing the knowledge and training them by presenting training courses from rural authorities, creating local and small industry according to talents of each village, upgrading levels of training- health services and…considering the problems of access to sub structural facilities were presented in the area.

احمدوند، مصطفی؛ هدایتی‌‌نیا، سعید و عبدالهی، خسرو، 1391، بررسی تأثیر رفاه و سرمایة اجتماعی بر کیفیت زندگی در مناطق روستایی شهرستان بویراحمد، پژوهش و برنامه‌‌ریزی روستایی، شمارة دوم، صص. 112-89.
افراخته، حسن؛ عزیزی، اصغر و مهرعلی‌‌تبار فیروزجایی، مرتضی، 1393، نقش سرمایة اجتماعی بر توسعة روستایی دهستان چهاردانگه، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 14، شمارة 34، صص. 45-27.
براتی، ناصر و یزدان‌‌پناه شاه‌‌آبادی، محمدرضا، 1390، بررسی ارتباط مفهومی سرمایة اجتماعی و کیفیت زندگی در محیط شهری، نمونة موردی پردیس، جامعه‌پژوهی فرهنگی، سال 2، شمارة 1، صص. 49-25.
توکلی، مرتضی؛ دهقانی، کیومرث و زارعی، رضا، 1390، تحلیلی بر میزان سرمایة اجتماعی در مناطق روستایی شهرستان ممسنی، برنامه‌‌ریزی منطقه‌‌ای، سال اول، شمارة 4، صص. 51-41.
خوش‌‌فر، غلامرضا؛ خواجه‌‌شکوهی، علیرضا؛ کرمی، شهاب و بارگاهی، رضا، 1392، بررسی رابطة بین سرمایة اجتماعی و کیفیت زندگی در نواحی شهری گرگان، آمایش جغرافیایی فضا، سال سوم، شمارة نهم، صص. 178-151.
دادورخانی، فضیله؛ ملکان، احمد؛ عزمی، آئیژ و احمدی، راشد، 1392، مطالعة تطبیقی تأثیر سرمایة اجتماعی بر ارتقای توسعة روستایی، مطالعة موردی: دهستان گودین شهرستان کنگاور، برنامه‌‌ریزی فضایی، سال 3، شمارة 10، صص. 144-125.
رضوانی، محمدرضا؛ منصوریان، حسین و احمدی، فاطمه، 1388، ارتقای روستا به شهر و نقش آن در بهبود کیفیت زندگی ساکنان محلی، مطالعة موردی شهرهای فیروزآباد و صاحب در استان‌‌های لرستان و کردستان، پژوهش‌‌های روستایی، سال 1، شمارة 1، صص. 65-33.
سالنامة آماری سال 1390، استان کرمانشاه، مرکز آمار ایران.
غیاثوند، الهام، 1388، تأثیر سرمایة اجتماعی بر کیفیت زندگی ساکنان محلات شهری، فصلنامة مهندس مشاور، شمارة 45.
فراهانی، حسین؛ عبدلی، سمیه و چراغی، مهدی، 1391، ارزیابی اثرات سرمایة اجتماعی در توسعة نواحی روستایی با تأکید بر کیفیت زندگی، مطالعة موردی: دهستان مشهد، میقان شهرستان اراک، برنامه‌ریزی منطقه‌‌ای، سال دوم، شمارة 8، صص. 78-67.
فرجی سبکبار، حسنعلی؛ رضایی، حجت و غلامی، علی، 1394، سطح‌‌بندی سکونتگاه‌‌های روستایی با تأکید بر مؤلفه‌‌های سرمایة اجتماعی، مطالعة موردی: دهستان تیرجرد شهرستان ابرکوه، برنامه‌‌ریزی منطقه‌‌ای، سال 5، شمارة 18، صص. 116-101.
ماجدی، سیدمسعود و لهسایی‌‌زاده، عبدالعلی، 1385، بررسی رابطة بین متغیرهای زمینه‌‌ای، سرمایة اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی؛ مطالعة موردی در روستاهای استان فارس، روستا و توسعه، سال 9، شمارة 4، صص. 135-91.
نظم‌‌فر، حسین؛ باختر، سهیلا و علوی، سعیده، 1394، رتبه‌‌بندی سطوح توسعه‌یافتگی مناطق روستایی، مطالعة موردی دهستان‌‌های استان کرمانشاه، جغرافیا و مطالعات محیطی، سال 4، شمارة 14، صص. 192-181.
یاری‌حصار، ارسطو؛ بدری، سیدعلی؛ فرجی سبکبار، حسنعلی،1390، سنجش و ارزیابی پایداری حوزة روستایی کلان‌شهر تهران، پژوهش‌‌های روستایی، شمارة چهارم، صص. 122-89.
Abdul-Hakim, R., Bdul-Razak, N.A. & Ismail, R., 2010, Does social capital reduce poverty? A case study of rural households in Terengganu, Malaysia,European journal of social sciences, Vol. 14, No. 4, PP. 556-566.
Anchorena, J. & Anjos, F., 2008, Social Ties and Economic Development, working paper. Available on: http:// ssrn. Com.
Costanza, R., 2007, Quality of Life: An approach integrating opportunities, human needs, and subjective well-being, Ecological Economics, 61, PP. 2-3.
Dajian & Peter, 2006, 2010 World Expo and Urban Life Quality in Shanghai in Terms of Sustainable Development Chinese, Journal of Population, Resources and Environment, Vol. 4, No.1.
Das, D., 2008, Urban Quality of life: A Case Study of Guwahati, Social Indicators Research, 88.
Dima, A.B., 2010, Some Aspects Regarding the Necessity of Implementing the Agricultural Land Consolidation Projects in Romania, Research Journal of Agricultural Science, 42 (3), PP. 432-437.
Epley, R. Donald & Menon, Mohan, 2008, A Method of Assembling Cross Sectional Indicators into a Community Quality of Life, Social Indicators Research, 88.
Huang J., Brink M.V.D., Groot W., 2009, A Meta Analysis of the Effect of Education on Social Capital, Economics of education review, No. 28, PP. 464-454.
Nillson, J. et al., 2006, Social Capital and Quality of Life in the Old Age, Journal of Aging and Health, 18(3), PP. 434-419.
Pacione, M., 2003, Urban Environmental Quality and Human Well-being, a Social Geographical Perspective, Landscape and urban planning, Vol. 65, No. 1-2, PP. 19-30.
Pukeliene, V & Viktorija S., 2011, Quality of Life Concepts, Measurement and Challenges, Sisteminiai Tyrimal.
Rahman, Tauhidur et al., 2011, Measuring Quality of Life across Countries: A multiple indicators and multiple causes approach, The Journal of Socio-Economics, 40, PP. 43–52.
Rana, M., 2009, Impact of Health Education on Health-related Quality of Life among Elderly Persons: Results from a community-based intervention study in rural Bangladesh, Health Promotion International, Vol. 24, No. 1.
Robinson, L.J., Schmid, A.A. & Siles, M.E., 2002, Is Social Capital Really a Capital?, Review of Social Economy, Vol. 9, No. 1.
Schmit, R., 2002, Considering Social Capital in Quality of Life Assessment: Concept and measurement, Social Indicators Research, 58, PP. 403-428.
World Bank, 2004, The World Bank and the Copenhagen Declaration: Ten Years after, Social Development Department and Environmentally and Socially Sustainable Development.
 
( References in Persian)
1-      Afrakhteh, H, Azizi , A., & Mehr Ali tabar  Firouzjai, M. 2014, The role of social capital on the development of rural villages Chahardangeh, Applied Research of Geographic Sciences, vol14, no34, pp 27-45. ( References in Persian)
2-      Barati, N., and Yazdanpanah Shah Abadi, M. R. 2011, The relationship concept of social capital and quality of life in the urban environment, Case Study pardis, Community cultural studies, vol2, no1, pp25-41. ( References in Persian)
3-      Dadvarkhani, F., malekan, A., azmi, A, & ahmadi, R. 2013,A comparative study of social capital in promoting rural development, case study: Rural Godin city Kangavar, spatial planning, vol3, no 10, pp125-144. ( References in Persian)
4-      Farahani, H., abdoli, S, and cheragh, M. 2012, The effects of social capital in the development of rural areas with an emphasis on quality of life, case study: District Mashhad, Arak city Mighan, regional planning, vol22, no 8, pp 67-78. ( References in Persian)
5-      Faraji sabokbar, H., rezaii, H, and gholami, A. 2015, Level rural settlements, emphasizing the elements of social capital, Case Study: Tyrjrd city Abarkooh district, regional planning, vol5, no 18, pp101-116. ( References in Persian)
6-      Ghiasvand, E, 1388, The impact of social capital on the quality of life of residents of the inner city, Journal of Consulting Engineer, no 45. ( References in Persian)
7-      Khosh far, gh., khajeahokoohi, A.A., karami, SH., and bargahi, R. 2013, The relationship between social capital and quality of life in urban areas Gorgan, Geographic logistics space, vol3, no9, pp151-178. ( References in Persian)
8-      Majedi, S. M. & lahsaee zade, A. 2006, The relationship between variables, social capital and satisfaction with quality of life: A Case Study in the villages of the province, rural and development, vol, 9, no 4, pp 91-135. ( References in Persian)
9-      Miri, GH.R., javan, J, afrakhteh, H., velayati, S. and shayan, H. 2010, The role of social capital in rural development, case study: the region of Sistan water, geography and regional development, no 14, pp 29-49. ( References in Persian)
10-  Nazm far, H., alibakhshi, A. and bakhtar, S, 2015,  Spatial analysis of regional development in Kermanshah province using a multi-criteria decision-making models, Applied Research of Geographic Sciences, vol 15, no 36, pp 229-251. ( References in Persian)
11-  Rezvani., M.R., mansoorian, H, and  ahmadi, F. 2009, Promoting rural to urban areas and its role in improving the quality of life of local residents, a case study in Firozabad and in the provinces of Lorestan and Kurdistan, rural researches, vol 1, no 1, pp33-65. ( References in Persian)
12-  Sepehrdoost, H & zamani shabkhane, S. 2013, The role of social capital in the distribution of income in rural areas, rural and development, vol16, no1, pp129-148. ( References in Persian)
13-  Statistical Yearbook of 2011, Kermanshah, Iran Statistic Center. ( References in Persian)
14-  Tavakoli, M., dehghani, K., & zareei , R. 2011, an analysis of the social capital in rural areas mamasani city, regional planning, vol1, no4, pp41-51. ( References in Persian)
15-  Yari hesar, A., badri, S. A., Faraji sabokbar, H.A. 2011, Evaluation of sustainability in rural areas of Tehran metropolis, rural researches, vol4, pp 89-122. ( References in Persian)