آینده پژوهی پیامدهای انتقال آب چاه‌های عمیق تایباد به سنگ معدن سنگان خواف بر نواحی روستایی شهرستان تایباد

آفتابی, زکیه; کاویانی راد, مراد; نعمتی, فاطمه

doi:10.22059/jrur.2024.369453.1896

آینده پژوهی پیامدهای انتقال آب چاه‌های عمیق تایباد به سنگ معدن سنگان خواف بر نواحی روستایی شهرستان تایباد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ گروه آموزشی جغرافیای سیاسی، دانشکده چغرافیا، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

² گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

³ گروه آموزشی جغرافیای روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

10.22059/jrur.2024.369453.1896

چکیده

رشد فزاینده صنعت، برداشت بی‌رویه از منابع محدود، دگرش اقلیم، بی‌پروایی نسبت به بایسته‌های توسعه پایدار، بنیادهای زیستی و تعادل بن‎مایه‌های زیستکره را به شدت برآشفته‌اند. در این میان، امنیت غذایی جوامع درهم‎تنیدگی بالایی با پایداری و پویایی فعالیت‎های روستایی دارد که به منابع آب در دسترس بستگی دارد. این در حالی است که طی چند دهه گذشته سهم آبِ بخش صنعت افزایش یافته و در برخی مناطق، آب حوزه کشاورزی به سمت صنعت جهت‎داده شده است. تداوم این وضعیت امنیت غذایی، پایداری و پویایی فعالیت‎های روستایی را تهدید می‎کند. شهرستان کم بارش تایباد در خاور کشور، درگیر انتقال آب چاه‌های عمیق موجود به سنگ معدن سنگان خواف بوده است. مقاله حاضر به آینده‌پژوهی پیامدهای انتقال آب چاه‌های عمیق تایباد به سنگ معدن سنگان خواف بر نواحی روستایی شهرستان تایباد پرداخته است. روش‏شناسی حاکم بر پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی است. درون‌داده‏های مورد نیاز با روش کتابخانه‏ای و میدانی گرد‏آوری و با بهره‏گیری از نرم‌افزار‏‏های Micmac، Scenario Wizard، Vensim و مدل AHP مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان داد که از هجده وضعیت احتمالی مربوط به پنج سناریو با سازگاری قوی، وضعیت‏هایی که پیامدهای انتقال آب چاه‌های عمیق تایباد به سنگ معدن سنگان خواف بر نواحی روستایی تایباد را در آستانه بحران بیان می‏کنند، بیشترین وضعیت‏های احتمالی ممکن را در بر می‏گیرند. بر این پایه، راهکار "انتقال آب چاه‌های عمیق تایباد به سنگ معدن سنگان خواف به علت بحرانی بودن منابع آب در شهرستان تایباد و ضعف در تغذیه آبخوان‌های این شهرستان متوقف شود"، مناسب‌ترین راهکار شناخته شد.

کلیدواژه‌ها