بررسی عوامل مؤثر بر توان سازگاری کشاورزان دربرابر تغییرات اقلیم (مطالعة موردی: گندم‌کاران شهرستان سرپل ذهاب، استان کرمانشاه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختة ‌‌مهندسی کشاورزی- توسعة ‌‌روستایی، دانشگاه رازی کرمانشاه

2 دانشیار دانشکدة ‌‌کشاورزی، دانشگاه رازی کرمانشاه

3 استادیار دانشکدة ‌‌کشاورزی، دانشگاه رازی کرمانشاه

4 دانشجوی دکتری توسعة ‌‌کشاورزی، دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

تغییرات اقلیم در بسیاری از نقاط جهان آثار خود را در دهة اخیر بر‌‌‌جای گذاشته است و انتظار می‌رود تأثیر این تغییرات در دهه‌های آینده تشدید شود. ایران نیز از این تغییرات وسیع در امان نبوده و آثار آن در بسیاری از مناطق مشاهده شده است. یکی از راه‌های کاهش تأثیر این پدیده، سازگاری کشاورزان با تغییرات آب‌وهوایی است. هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر بر توان سازگاری بین 370 کشاورز گندم‌‌کار شهرستان سرپل ذهاب نسبت به تغییرات اقلیمی بود. در این مطالعه از روش پیمایشی استفاده شد و داده‌‌ها با استفاده از روش نمونه‌‌گیری خوشه‌‌ای چندمرحله‌ای جمع‌‌‌‌آوری شدند. در این مطالعه از پرسشنامة ‌‌ساختارمند بهره گرفته شد و به‌‌‌منظور جمع‌‌آوری داده‌‌ها مصاحبة ‌‌حضوری با گندم‌‌کاران انجام شد. نتایج نشان دادند که برخی از ویژگی‌‌های فردی، اجتماعی و اقتصادی کشاورزان نظیر سطح تحصیلات، مهارت، عضویت در نهادهای اجتماعی، تجربه، بهره‌‌‌مندی از خدمات آموزشی و هواشناسی، عملکرد گندم، سطح مکانیزاسیون، درآمد و استفاده از اعتبارات در میزان توان سازگاری گندم‌‌کاران مؤثر بوده است. با کمک نتایج این مطالعه، شرکت آب منطقه‌‌ای استان کرمانشاه و مدیریت هماهنگی ترویج جهاد کشاورزی می‌توانند با در نظر گرفتن عواملی که توان سازگاری کشاورزان را تحت تأثیر قرار می‌‌دهند، اقدامات لازم را در این زمینه به‌کار گیرند. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع
بابایان، الف.، مدیریان، ر.، کریمی، م.، 1389 ، ارزیابی تغییرات اقلیمی در ایران با استفاده از مدل
در بین سا لهای 2010 تا 2039 ، سومین کنفرانس مدیریت آب در ایران، تبریز. PRECIS تغییرات
جعفری مقدم، م.، سلطانی، الف.، زینعلی، الف.، 1386 ، بررسی اثرات تغییرات اقلیمی بر آ ب وهوای
آیندة خراسان رضوی، دومین کنگرة ملی کشاورزی و بوم شناسی در ایران.
www.iana.ir : خبرگزاری کشاورزی ایران، 1391 ، قابل دسترس در سایت
خبرگزاری موج، 1389 ، قابل دسترس در سایت
زرافشانی، ک.، و شرفی، ل.، 1391 ، بررسی راهبردهای مدیریت خشکسالی کشاورزان گند م کار در
شهرستان کرمانشاه، طرح پژوهشی دانشگاه رازی.
سرمد، ز.، بازرگان، ع.، حجازی، ا.، 1384 ، رو ش های تحقیق در علوم رفتاری، انتشارات آگاه.
شرفی، ل.، 1389 ، سنجش آسیب پذیری کشاورزان گندم کار در زمان خشکسالی در استان کرمانشاه ،
پایان نامة کارشناسی ارشد در رشتة ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه رازی.
صالحی، ص.، پازوکی نژاد، ز.، 1393 ، تحلیل جامعه شناختی مقابلة کشاورزان با آثار زیا نبار تغییر آب وهوا
.355- (مطالعة موردی: شهرستان بابلسر)، پژوهش های روستایی، دورة 5، شمارة 2، صص. 374
قمبرعلی، ر.، پاپ زن، ع.، افشارزاده، ن.، 1391 ، بررسی دیدگاه کشاورزان درخصوص تغییرات آب وهوا و
، استراتژی های سازگاری (مطالعة موردی: شهرستان کرمانشاه)، پژوهش های روستایی، سال 3
.192- شمارة 3، صص. 213
کریمی کاخکی، م.، سپهری، ع.، 1389 ، روندهای تغییرات اقلیم طی دو دوره در همدان و تبریز، مجلة
.143- 20 ، شمارة 4، صص. 169 | دانش آب و خاک، جلد 1
Adger, W.N., 2000, Institutional Adaptation to Environmental Risk under the
Transition in Vietnam, Annals of the Association of American Geographers,
90 (4), PP. 738-758.
Adger, W.N., 2001, Scales of Governance and Environmental Justice for
Adaptation and Mitigation of Climate Change, Journal of International
Development, 13, PP. 921-931.
Adger, W.N., Huq, S., Brown, K., Conway, D. & Hulme, M., 2003, Adaptation to
Climate Change in the Developing World, Progress in development studies,
3(3), PP. 179-195.
Asante, S.K., 2011, Empowering Farming Communities in Northern Ghana
with Strategic Innovations and Productive Resources in Dry Land
Farming, Project Number 6, CPWF Project Report, Savanna Agricultural
Research Institute.
Barnett, J., 2001, Adapting to Climate Change in Pacific Island Countries: the
problem of uncertainty, World Development, 29, PP. 977-993.
Brooks, N. & Adger, W.N., 2005, Assessing and Enhancing Adaptive Capacity,
Adaptation Policy Frameworks for Climate Change, Blim, E. Spanger
Siegfried, I. Burton, E.L. Malone and S. Huq, Eds., Cambridge University
Press, New York, PP. 165-182.
Bryan, E., Ringler, C., Okoba, B., Roncoli, C., Silvestri, S. & Herrero, M., 2011,
Adapting Agriculture to Climate Change in Kenya: Household and
community strategies and determinants, In International Conference on
May, Vol. 18.
Campbell, D., Barker, D. & McGregor, D., 2011, Dealing with Drought: Small
farmers and environmental hazards in Southern St. Elizabeth, Jamaica,
Applied Geography, Vol. 31, issue 1, PP. 146-158.
Dazé, A., 2007, Climate Change and Poverty in Ghana, CARE International,
Accra, Ghana.
Deressa, T., Hassan, R.M., Alemu, T., Yesuf, M. & Ringler, C., 2008, Analyzing
the Determinants of Farmers’ Choice of Adaptation Methods and
Perceptions of Climate Change in the Nile Basin of Ethiopia, IFPRI
Discussion Paper 798, Environment and Production Technology Division,
Ethiopia.
Deressa, T.T., Hassan, R.M., Ringler, C., Alemu, T. & Yesuf, M., 2009,
Determinants of Farmers’ Choice of Adaptation Methods to Climate
Change in the Nile Basin of Ethiopia, Global Environmental Change, 19(2),
PP. 248-255.
Ebi, K.L., Lim, B. & Aguilar, Y., 2005, Scoping and Designing an Adaptation
Process, Adaptation Policy Frameworks for Climate Change, B. Lim, E.
Spanger-Siegfried, I. Burton, E.L. Malone and S. Huq, Eds., Cambridge
University Press, New York, PP. 33- 46.
Esmaili, R., Habibinokhandan, M. & Falah, Gh., 2011, The Change Assessment of
Growth Season Length and Freezing due to Climate Change Fluctuation,
Case Study Khorasanrazavi Province, Journal of Physical Geographical
Research, Issue 73, PP. 69.
Fischer, G., Frohberg, K., Parry, M.L. & Rosenzweig, C., 1994, Climate Change
and World Food Supply, Demand and Trade: Who Benefits, Who Loses?,
Global Environmental Change, 4(1), PP. 7-23.
Fusel, H.M., 2007, Vulnerability: A generally applicable conceptual framework
for climate change research, Global Environmental Change, 17, PP. 155- 156.
Gall, M.D., Borg, W.R. & Gall, J.P., 1996, Educational Research: An
introduction, Longman Publishing.
Gupta, J., Termeer, C., Klostermann, J., Meijerink, S., van den Brink, M., Jong, P. &
Bergsma, E., 2010, The Adaptive Capacity Wheel: A Method to Assess the
Inherent Characteristics of Institutions to Enable the Adaptive Capacity of
Society, Environmental Science & Policy, 13(6), PP. 459-471.
Ifeanyi-obi C.C., Etuk U.R. & Jike-wai O., 2012, Climate Change, Effects and Adaptation
Strategies; Implication for Agricultural Extension System in Nigeria, Greener
Journal of Agricultural Sciences, ISSN: 2276-7770, 2 (2), PP. 053-060.
IPCC, 2007, Summary for Policy Makers, Climate change 2007: The physical
science Basis, Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment
Report, Cambridge University Press, Cambridge.
Kerlinger, F.N. & Lee, H.B., 1964, Foundations of Behavioral Research: Educational
and Psychological Inquiry, New York: Holt, Rinehart and Winston.
Klein, R.J.T. & Smith, J.B., 2003, Enhancing the Capacity of Developing
Countries to Adapt to Climate Change: a policy relevant research agenda,
Climate Change, Adaptive Capacity and Development, J.B. Smith, R.J.T. Klein
and S. Huq, Eds., Imperial College Press, London, PP. 317-334.
Klein, R.J.T., 2002, Climate Change, Adaptive Capacity and Sustainable
Development, OECD Informal Expert Meeting on Development and Climate
Change - Paris, France, 13–14 March.
Krejcie, R.V. & Morgan, D.W., 1970, Determining Sample Size for Research
Activities, Educational and Psychological Measurement.
Kurukulasuriya, P., Mendelsohn, R., 2008, A Ricardian Analysis of the Impact of
Climate Change on African Cropland, African Journal of Agricultural and
Resource Economics, 2 (1), PP. 1–23.
Lane, M.E., Kirshen, P.H. & Vogel, R.M., 1999, Indicators of Impacts of Global
Climate Change on US Water Resources, Journal of Water Resources
Planning and Management, 125(4), PP. 194-204.
Mc Carthy, J.J., Canziani, O.F., Leary, N.A., Dokken, D.J. & White, K.S. (Eds.),
2001, Impacts, Adaptation and Vulnerability, Cambridge University Press,
Cambridge, PP. 877–912.
Mertz, O., Mbow, C., Reenberg, A. & Diouf, A., 2009, Farmers’ Perceptions of
Climate Change and Agricultural Adaptation Strategies in Rural Sahel,
Environmental Management, 43(5), PP. 804-816.
Moss, R.H., Brenkert, A.L. & Malone, E.L., 2001, Vulnerability to Climate
Change: A quantitative approach, Pacific Northwest National Aboratory,
Richland Washington, 70 pp.
Nhemachena, C. & Hassan, R., 2007, Micro-Level Analysis of Farmers Adaption
to Climate Change in Southern Africa, Intl Food Policy Res Inst.
Niles, M.T., Lubell, M., Ryan Haden, V. & Jakson, L., 2012, Center for
Environmental Policy and Behavior, Research brief.
O’Brien, K., Eriksen, S., Sygna, L. & Naess, L.O., 2006, Questioning
Complacency: Climate change impacts, vulnerability, and adaptation in
Norway, Ambio, 35, PP. 50-56.
Orlove, B., 2005, Human Adaptation to Climate Change: A review of three
historical cases and some general perspectives, Environmental Science &
Policy 8 (6), PP. 589–600.
Patt, A. & Gwata, C., 2002, Effective Seasonal Climate Forecast Applications:
Examining Constraints for Subsistence Farmers in Zimbabwe, Global
Environmental Change, 12(3), PP. 185-195.
Ribot, J.C., 2002, Democratic Decentralization of Natural Resources:
Institutionalizing Popular Participation (P. 30), Washington, DC: World
Resources Institute.
Simelton, E., Fraser, E.D.C., Termansen, M., Forster, P.M. & Dougill, A.J., 2009,
Typologies of Crop-drought Vulnerability: An empirical analysis of the
socio-economic factors that influence the sensitivity and resilience to
drought of three major food crops in China 1961-2001, Environmental
Science & policy, 12, PP. 438-452.
Sutherland, K., Smit, B., Wulf, V. & Nakalevu, T., 2005, Vulnerability to Climate
Change and Adaptive Capacity in Samoa: the case of Saoluafata village,
Tiempo, 54, PP. 11-15.
Tompkins, E., 2005, Planning for climate change in small islands: insights from
national hurricane preparedness in the Cayman Islands. Global Environ
Chang, 15, PP. 139-149.
UKCIP, 2004, Costing the Impacts of Climate Change in the UK, Oxford UK.
UNFCC, 2006, Ph.D. This Definition is not from the Convention and can be
Regarded as a Working Definition, available in
http://unfccc.int/essential_background/feeling the_ heat/items/2911.
Vento, J.Ph., Reddy, V.R. & Umapathy, D., 2010, Coping with Drought in
Irrigated South India: Farmers’ adjustments in Nagarjuna Sagar,
Agricultural Water Management, Elsevier, PP. 1434-1442.
Vincent, K., 2007, Uncertainty in Adaptive Capacity and the Importance of
Scale, Global Environmental Change, 17, PP. 12–24.