کاربرد تطبیقی روش‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه در تعیین سطح برخورداری (مطالعة موردی: دهستان‌های شهرستان کامیاران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیارگروه جغرافیا، دانشگاه آزاداسلامی مرودشت

چکیده

امروزه کوشش می‌شود با استفاده از روش‌ها و مدل‌های گوناگون، سطوح برخورداری مناطق مختلف سنجش شوند. این امکان وجود دارد که نتایج حاصل از به‌کارگیری این روش‌ها، متفاوت باشند. هدف از انجام پژوهش حاضر، به‌کارگیری روش‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه در تعیین سطوح برخورداری دهستان‌های شهرستان کامیاران است. روش تحقیق توصیفی‌ـ تحلیلی است و اطلاعات مورد نیاز به‌روش اسنادی گردآوری شده‌ا‌ند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان دادند که جایگاه هریک از دهستان‌های مطالعه‌شده با روش‌های چندشاخصة SAW، TOPSIS و WSM یکسان نیست. بین روش‌های مذکور، روش‌های TOPSIS و WSM با 28/14 درصد، کمترین میزان تغییرات و روش SAW با 56/28 درصد، بیشترین میزان تغییر را در میان روش‌های مورد مطالعه داشتند. از نظر سطح برخورداری نیز، دهستان‌های گاورود، بیلوار و ژاورود در سطح فرابرخوردار، دهستان‌های امیرآباد و شاهو در سطح میان‌برخوردار، و دهستان‌های عوالان و سورسور در سطح فروبرخوردار قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Comparative application of multi-criteria decision-making methods in determining availing level (Case study: districts of Kamyaran County)

نویسنده [English]

  • Ali Shakour
چکیده [English]

Introduction
One of the common ways to prioritize the options which has become increasingly developed in recent years, is using multi-criteria decision-making methods. In multi-criteria decision-making issues, the targeted options are prioritized with regard various indicators that may sometimes conflict with each other (Poortahery, 1393: 20). These methods provide simple and intuitive tools for decision-making about issues that involve non-conclusive, and mostly subjective data. In fact, these methods have developed since the early 1970s which today has become quite prevalent (Jin & lei, 2005,61-64). The reason can be seen in the fact that such techniques are easily understandable for different users. Moreover, unlike mathematical models of planning and decision-making that do not include qualitative variables in the modeling, these techniques have the ability to include both qualitative and quantitative variables simultaneously in the decision-making process which in turn expands the scope of application of these techniques (Ataei, 1385:87).
Methodology
The research method used in this research is descriptive-analytical. Documentary method has also been used for collecting the data in the study. The population of the study includes the districts of Kamyaran County in Kurdistan Province. On this basis, the theoretical principles related to the subject matter have been investigated using the secondary research method. In order for investigation and comparison of methods of assessing the level of availing, four methods of TOPSIS, taxonomy, simple analytic hierarchy process, and weighted sum model have been utilized. These methods have also been used to determine the degree of availing of the districts of Kamyaran County. To assess availing level of the districts of Kamyaran County, 16 indicators have been used.
Research findings
To determine the level of availing of the districts of Kamyaran County, after doing the three aforementioned stages, the findings that resulted from these stages were analyzed using multi-criteria methods which were mentioned earlier. The findings resulted from the above methods are as follows:
Table 1: Results of application of TOPSIS model
Gavrood Avalan Sorsor Amirabad Shahou Chavrood Bilvar District
0/475 0/262 0/311 0/382 0/377 0/702 0/443 Coefficient of expansion
2 7 6 4 5 1 3 Rank


Table 2: Results of application of WSM model
Gavrood Avalan Sorsor Amirabad Shahou Chavrood Bilvar District
126/79 41/34 53/79 84/54 79/56 207/97 116/61 Coefficient of expansion
2 7 6 4 5 1 3 Rank


Table 3: results of application of SAW model
Gavrood Avalan Sorsor Amirabad Shahou Chavrood Bilvar District
0/2163 0/0671 0/0848 0/0776 0/1331 0/2950 0/1406 Coefficient of expansion
2 7 5 6 4 1 3 Rank

The results of applying multi-criteria methods in this study showed that regarding the ranking, the districts of Kamyaran County do not have fixed and similar positions.
Prioritization Strategy
In using different methods of prioritization, decision-maker may be confronted with a situation that in a real issue, a united ranking is not reached from application of various methods regarding alternatives. In that case, it is necessary for the decision-makers to use integrated approaches, such as mean of ranks, or Breda and Cap Land Methods for final decision making. In this study, mean of ranks method has been used for the final rating. Final rankings of the districts under study can be calculated using the mean of ranks method. Mean of ranks can be calculated from the sum of rankings and dividing them by the number of used methods (Poortahery, 1393,182).

Table 5: Calculation of mean rank of multi-criteria methods under study
Districts TOPSIS SAW WSM Mean Rank
Gavrood 1 1 1 1
Ghavrood 2 2 2 2
Bilvar 3 3 3 3
Amir Abad 4 6 4 4/66
Shahou 5 4 5 4/66
Sorsor 6 5 6 5/66
Avalan 7 7 7 7
Reference: author's calculations

Conclusion
The results of applying four multi-criteria decision-making methods in this study indicated that the positions of the districts of Kamyaran County are not the same with regard to the availing; for example, the district of Amirabad in taxonomy and weighted sum models had the first rank whereas in TOPSIS and SAW models had the second rank. The results of this study have shown that the position of each of the districts studied by multi-criteria methods of Numerical Taxonomy, TOPSIS, WSM, and SAW, is not the same. Moreover, in the above mentioned methods, TOPSIS and simple WSM methods with 14/28 had the lowest percentage of changes and SAW method with 28/56 had the highest percentage of change among the methods under study. Regarding the level of availing, districts of Amirabad, Gavrood, Bilvar and Zhavrood are in the praprofiting level, district of AmirAbad and Shahou is in the mesoprfiting level, and the districts of Avalan and Sorsor are in unprofitinglevel.

کلیدواژه‌ها [English]

  • develop
  • availing level
  • multi-criteria decision-making methods
  • meger technique
  • Kamyaran
منابع
چاپ اول، نگاه دانش، ،(MADM آذر، عادل و رجب زاده، علی، 1381 ، تصمیم گیری کاربردی (رویکرد
تهران.
اصغرپور، محمدجواد، 1385 ، تصمیم گیری چندمعیاره، چاپ چهارم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
افتخاری، عبدالرضا رکن الدین، 1373 ، مکانیسم برنامه ریزی در ایران با تأکید بر برنامه ریزی روستایی ،
مجموعه مقالات سمینار جامعه شناسی، جلد 2، سمت، تهران.
بدری، سیدعلی و اکبریان رونیزی، سعیدرضا، 1385 ، مطالعة تطبیقی کاربرد رو ش های سنجش
توسعه یافتگی در مطالعات ناحی ه ای (مورد : شهرستان اسفرای ن )، مجلة جغرافیا و توسعه،
.5- شمارة 17 ، صص. 22
بدری، سیدعلی، 1383 ، روش ها و مدل های برنامه ریزی روستایی، جزوة کارهای عملی رشتة جغرافیا و
برنامة روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران.
پورطاهری، مهدی، 1393 ، کاربرد روش های تصمیم گیری چندشاخصه در جغرافیا، چاپ اول، انتشارات
سمت، تهران.
تقوایی، مسعود، شاه آبادی، علیرضا و باغبان رو، عبدالنور، 1382 ، سنجش درجة توسع هیافتگی مناطق
، روستایی استان یزد با تأکید بر شاخص جمعیتی ، فصلنام ة فرهنگ، سال پنجم، شمارة 16
.86- صص. 99
روزبهان، محمود، 1378 ، مبانی توسعة اقتصادی، چاپ اول، تابان، تهران.
زیاری، کرامت الله، 1385 ، اصول و روش های برنام هریزی منطقه ای، چاپ چهارم، دانشگاه یزد، یزد.
طاهرخانی، مهدی، 1386 ، کاربرد تکنیک تاپسیس در اولویت بندی مکانی استقرار صنایع تبدیلی
کشاورزی در مناطق روستای ی ، فصلنامة پژوهش های اقتصادی، سال ششم، شمارة سوم،
.59- صص. 73
قائد رحمتی، صفر، مستوفی الممالکی، رضا و براری، مهدی، 1392 ، تحلیل شاخ ص های توسعه و
.71- سطح بندی دهستا نهای استان یزد، مجلة جغرافیا و توسعه، شمارة 30 ، صص. 86
قاضی نوری، سپهر و طباطبائیان، حبیب اله ، 1384 ، تحلیل حساسیت مسائل تصمیم گیری چندشاخصه
نسبت به تکنیک مورد استفاده، چاپ اول، انتشارات دفتر همکاری های فنی ریاست جمهوری،
تهران.
کلانتری، خلیل، 1391 ، مدل های کمی در برنامه ریزی (منطقه ای، شهری و روستای ی )، چاپ اول،
فرهنگ صبا، تهران.
مختاری هشی، حسین، 1385 ، تحلیل نقش تصمیم گیری های حکومتی در توسع هیافتگی سرزمین (با
،(1368- تأکید بر برنامه های توسعة اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران 73
پایان نامة کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی، به راهنمایی دکتر زهرا احمدی پور، گروه جغرافیا،
دانشگاه تربیت مدرس.
معاونت برنامه ریزی استانداری کردستان، 1391 ، سالنامة آماری سال 1391 استان کردستان، انتشارات
استانداری کردستان، سنندج.
معاونت برنامه ریزی استانداری کردستان، 1392 ، فرهنگ آباد ی های استان کردستا ن ، انتشارات
استانداری کردستان، سنندج.
نظم فر، حسین و علی بخشی، آمنه، 1393 ، سنجش میزان برخورداری شهرستان های استان خوزستان
از شاخص های توسعه با استفاده از تکنیک ادغام، نشریة آمایش جغرافیایی فضا، سال چهارم،
.151- شمارة چهاردهم، صص. 178
Anton, A., 2006, Cardoo and Faletts Dependency and Development in Latin
America, Norderstedt: Auflage.
Bahatia, V.K. & S.C. Rai, 2004, Evaluation of Socio –economic Development in
Small Area, New Dehli.
Birkmann, J., 2000, Nachhaltige Raumentwicklung imdreidimensionale.
Naumann, F., 2003, Data Fusion and Data Quality; Institut fur in formatik,
ltumboldt university zu Berlin.
Nebel, UVP- Gesllschaft: UVP- Report 3/ 2000, UVP- Verlag, Hamm.
Nourry, M., 2007, Measuring Sustainable Development, Some Empirical
Evidence Ecological Economic, Vol, 67, PP. 441-456.
Soo, Y. Hong, 2004, Towards the Development of a Decision Support System for
Emergency Vehicle Preemption and Transit Signal Priority Investment
Planning, Dissertation submitted to the faculty of the Virginia polytechnic
Institute and state university in partial Fulfillment of the Requirements for the
degree of doctor of philosophy.
Streeten, P., 1999, Economic Development in Third World, Boston University,
towards an Effective Urban Environmentalism for the 21s, Boston university.
Trintaphyllou, E. & Mann, S.H., 1989, An Examination of the Effectiveness of
Multi- Dimensional Decision – Making Methods: A Decision – Making
paradox, Decision support systems, 5, PP. 303-312.
Veleva, V., 2001, Indicators of Sustainable Production, Journal of Cleaner
Production, Vol, 9, PP. 447-452.