تحلیل ساختاری مؤلفه‏ های مؤثر بر توسعه‏ ی پایدار تعاونی‏های تولید کشاورزی در مناطق روستایی شهرستان نقده

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس

2 استاد گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

3 استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

تعاونی‏های کشاورزی اهرمی مناسب برای توسعه‏ی اقتصادی، اجتماعی و ابزاری برای گردآوری نیروها و منابع توسعه به شمار می‏آیند. هدف اصلی این مطالعه تدوین یک مدل ساختاری به منظور تحلیل اثرات عوامل اجتماعی، اقتصادی، زیست‏محیطی و نهادی بر توسعه‏ی پایدار تعاونی‏های تولید کشاورزی شهرستان نقده می‏باشد. برای دستیابی به این هدف یک مدل ساختاری با پنج متغیر نهفته و 22 شاخص آشکار تدوین شد. ابزار جمع‏آوری داده‏ها پرسشنامه و جامعه‏ی آماری نیز شامل اعضای تعاونی‏های تولید کشاورزی شهرستان نقده به تعداد 778 نفر بود. حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان (1970) به روش نمونه‏گیری تصادفی با انتساب متناسب 260 نفر انتخاب شد. برای تعیین روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه‏ها از پانل متخصصان گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس استفاده شد. همچنین به منظور سنجش پایایی ابزار تحقیق از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار آن برای قسمت‏های مختلف پرسشنامه بین 78/0 تا 81/0 محاسبه شد. به منظور بررسی و برازش متغیرهای نهفته و آزمون فرضیه‏های پژوهش از روش مدل‏سازی معادلات ساختاری با نرم‏افزار LISREL8.80 استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی، پایایی و برازش متغیرهای نهفته‏ی پژوهش را تأیید کردند. مدل‏سازی معادلات ساختاری نیز نشان داد که مؤلفه‏های اجتماعی (84/0= , γ24/2=t)، اقتصادی (36/0= , γ04/3=t)، زیست‏محیطی (52/0= , γ14/3=t) و نهادی (35/0= , γ96/2=t) تبیین‏کننده‏ی 63 درصد از تغییرات پراکنش توسعه‏ی پایدار تعاونی‏های تولید کشاورزی بودند و شاخص‏های برازش مدل در وضعیت خوبی قرار داشتند.

کلیدواژه‌ها


ایزدی، بنت‌الهدا؛ رضایی مقدم، کوروش؛ زمانی، غلامحسین و زمانی میاندشتی، ناصر، 1392، سازه‏های مؤثر بر توسعة کارآفرینی در مشاغل کوچک روستایی شیراز، پایان‌نامة کارشناسی ‌ارشد، رشتة ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه شیراز، دانشکدة کشاورزی.
بدری، سیدعلی؛ افتخاری، عبدالرضا رکن‏الدین؛ سلمانی، محمد و بهمند، دادله، 1390، نقشنظام‌هایبهره‌برداریزراعی (خانوادگی)درتوسعةپایدارروستایی (مطالعةموردی:شهرستانقیروکارزین‏ـاستانفارس)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شمارة 76، صص. 48ـ33.
بوزرجمهری، خدیجه و هادیزاده‌بزاز، مریم، 1392، واکاوی و بررسی سازه‏های مؤثر در توسعة تعاونی‏های تولید روستایی استان خراسان رضوی از نظر کارشناسان، جغرافیا و آمایش شهری، شمارة 8، صص. 100ـ85.
ترابی، پردیس؛ حیدری، علیقلی و محمدقلی‏نیا، جواد، 1389، بررسیمیزانتأثیرمؤلفه‏هایسرمایةاجتماعیدرعملکرد شرکت‏هایتعاونی (مطالعةموردیتعاونی‏هایداموطیوردرشهرستانمشهد)، تعاون، سال 21، شمارة 2، صص. 20ـ1.
حضرتی، مجید؛ بابایی فینی، ام‏السلمه و رحمانی، بیژن، 1392، تحلیلراهبردهایمؤثربرتوسعةتعاونی‏هایکشاورزیدراقتصادروستایی (مطالعةموردی: شهرستانخدابنده)، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال 3، شمارة 11، صص. 132ـ113.
خسروی‌پور، بهمن؛ برادران، مسعود؛ غنیان، منصور؛ منفرد، نوذر و گودرزی، زهرا،1390، بررسی ضرورت و ویژگی‏های یک تعاونی کشاورزی کارآفرین، کار و جامعه، شمارة 135، صص. 54-46.
سلوکی، میثم و چیذری، محمد،1390، بررسی اثربخشی فعالیت‏های آموزشیـ ‏ترویجی در ارتقای سطح دانش اعضای تعاونی‏های تولیدی کشاورزی استان سمنان، پژوهش‏های ترویج و آموزش کشاورزی، سال 4، شمارة 1، صص. 4-1.
شعبانعلی فمی، حسین؛ چوبچیان، شهلا؛ رحیم‏زاده، معصومه و رسولی، فاطمه، 1385، شناخت و تحلیل سازه‏های موفقیت شرکت‏های تعاونی زنان در ایران، مطالعات زنان، سال 4، شمارة 2، صص. 109-89.
شمس‏الدینی، علی، 1388، نقش شرکت‏های تعاونی در توسعة پایدار شهرستان ممسنی، تعاون، سال 20، شمارة 204 و 205، صص. 105-89.
علی‏بیگی، امیرحسین و گلابی، سوده، 1392، تحلیل میزان مشارکت زنان روستایی شهرستان فلاروجان در تعاونی‏ها: کاربرد نردبان مشارکت شری آرنستین،فصلنامة زن و جامعه، سال 4، شمارة 4، صص. 44-21.
قدیری مقدم، ابوالفضل و نعمتی، امین، 1390، اولویت‏بندی تنگناهای پیش‏روی تعاونی‏های تولید کشاورزی شهرستان مشهد با تأکید بر نظام بازاریابی (کاربرد معیار آنتروپی)، نشریة اقتصاد و توسعة کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 25، شمارة 1، صص. 84ـ76.
کریم، محمدحسین، 1393، تحلیلعواملمؤثربرعملکردواحدهایزراعی باتأکیدبررفتارکشاورزانسیستان، پژوهش‏هایروستایی، سال 5، شمارة 3، صص. 704-691.
کرمی، شهره و علی‏بیگی، امیرحسین، 1393، شناسایی و اولویت‏بندی عوامل تأثیرگذار بر توسعة تعاونی‏های تولیدی کشاورزی، فصلنامة تعاون و کشاورزی، سال 3، شمارة 10، صص. 140-111.
ماهنامة بهار تعاون، 1387، ضمیمة ماهنامة تعاون ـ آموزشی، ترویجی و اطلاع رسانی، شمارة 24، بهمن، صص. 12-1.
مرادی، حشمت و علی‏بیگی، امیرحسین، 1389، بررسی عوامل مؤثر بر موفقیت تعاونی‏های شیلات استان کرمانشاه،‎ فصلنامة تعاون، سال 21، شمارة 3، صص. 28-1.
هرندی‏زاده، الهه، 1389، عوامل مؤثر بر توسعة کارآفرینی در تعاونی‏های تولید کشاورزی استان اصفهان، پایان‏نامة کارشناسی ‌ارشد، رشتة ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، 1393، آمارنامة‏تعاونی‏های تولید کشاورزی شهرستان‏ها، سامانة جامع آمارهای ثبتی.
ولی‏زاده، اقدس؛ آگهی، حسین؛ قربانی پیرعلیدهی، فاطمه؛ خلیلی، امین و قربانی پیرعلیدهی، آزاده، 1393، بررسی عوامل بازدارندة توسعة تعاونی‏های کشاورزی شهرستان دهلران با استفاده از رهیافت نظریة بنیانی، تعاون و کشاورزی، سال 3، شمارة 10، صص. 43ـ25.
Agbo, F. & Chidebelu, S., 2010, Socio-economic Determinants of Cooperative Societies’ Access to the Services of the Nigerian Agricultural Cooperative and Rural Development Bank, Field Actions Science Reports, The journal of field actions, 4.‏ PP. 1-6.
Atmiş, E.; Günşen, H.B.; Lise, B.B. & Lise, W., 2009, Factors Affecting Forest Cooperative's Participation in Forestry in Turkey, Forest Policy and Economics, Vol. 11, No. 2, PP. 102-108
Birchall, J., 2004, Cooperatives and the Millennium Development Goals, Publications of the International Labour Office, ‏Geneva, Switzerland. PP. 1-109.
FAO, 2002, The State of Food and Agriculture, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome, No 34, PP. 1-227.
Gobena, G.K., 2012, Analysis of Smallholder Farmer’s Participation in Production and Marketing of Export Potential Crops: The Case of Sesame in Diga District, Oromia Regional State, A Thesis Submitted to the School of Economics in Partial Fulfilment of the Requirements for the Degree of Masters of Science (International Economics), Addis Ababa University, PP.1-82.
ILO. (International Labour Organization), 2014, Cooperatives and the Sustainable Development Goals, A Contribution to the Post-2015 Development Debate, A Policy Brief, Cooperatives Unit Enterprises Department 4 route des Morillons. PP. 1-20.
Joneydi, M.S., 2012, Factors Affecting in Sustainability of Agricultural Production Systems in Iran, Scholars Research Library, Annals of Biological Research, Vol. 3, No.9, PP. 4578-4583.
Lucas, T.; Cunningham, R. & Lamberton, G., 2013, Small Business Engagement with Sustainability in Regional Australia, Journal of Economic and Social Policy, Vol. 13, Iss. 1, PP. 1-15.
Mahmoodzadeh, J. & Sabouri, M.S., 2014, Factors Affecing Farmers’ Tendency to Establish Production Cooperetives by Factor Analysis in Mahabad (west Azarbaijan province, Iran), ‏International Journal of Plant, Animmal and Environmeantal science, Vol. 4, No. 2, PP. 245-250.
Nkhoma, A.T., 2011, Factors Affecting Sustainability of Agricultural Cooperatives: Lessons from Malawi, a thesis presented in partial fulfilment of the requirements for the degree of Master of AgriCommerce at Massey University, New Zealand, March, (Doctoral dissertation).
Noorivandi, A.N.; Hosseini, S.J.F.; Mirdamadi, S.M. & Malekmohammadi, I., 2012, Analysis of Husbandry Cooperatives in Ahwaz Township of Iran, African Journal of Business Management, Vol. 6, No. 10, PP. 3694-3698.
Pages, E.R. & Markley, D.M., 2004, Understanding the Environment for Rural North Carolina, Center for Rural Entrepreneurship, PP. 1-63. http://www. ruraleship.org.
Pirich, A.; knuckey, S. & Cambell, J., 2001, An Interface between Entrepreneurship and Innovation, New Zealand SMEs Perspective, Prepared for DRUID Nelson & Winter Conference 2001, Aalborg University, Denmark, 12 - 15 June, PP. 1-50.
Prakash, D., 2003, Development of Agricultural Cooperatives-Relevance of Japanese Experiences to Developing Countries, 14th ICA-Japan International Training Course on “Strengthening Management of Agricultural Cooperatives in Asia” held at IDACA-Japan on April, 18, 2000.
Pretty, J.N., 1995, Regenerating Agriculture: policies and practice for sustainability and self-reliance, Joseph Henry Press.‏ PP. 233-311.
Salimzadeh, P.; Courvisanos, J. & Nayak, R.R., 2013, Sustainability in Small and Medium Sized Enterprises in Regional Australia: A Framework of Analysis,‏ 26th Annual SEAANZ Conference Proceedings, 11-12 Sydney, PP. 1-12.
Scrimgeour, F.; McDermott, A.; Saunders, C.; Shadbolt, N. & Sheath, 2006, New Zealand Agribusiness Success: An approach to exploring the role of strategy, structure and conduct on firm performance, Paper Presented at to New Zealand Agricultural and Resource Economics Society, August, Conference 25-27.
Stenberg, J., 2001, Bridging Gaps-Sustainable Development and Local Democracy Processes, Built Environment & Sustainable Development, Chalmers Architecture, Goteborg Sweden, PP. 1-90.