بررسی و تحلیل راهبرد های سازگاری کشاورزان با خشکسالی دراستان کرمانشاه

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه رازی کرمانشاه

2 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه رازی کرمانشاه

3 کارشناس ارشد آبخیزداری، دانشگاه ملایر،

چکیده

خشکسالی از مهم ترین بلاهای طبیعی است که زیان های بسیاری بر ‌نقاط روستایی وارد می کند. کنترل و سازگاری با خشکسالی در مناطق روستایی از اهمیت زیادی برخوردار است. در این میان، روش های بومی راهکار مناسبی برای مدیریت بحران است. امروزه رویکرد واکنش به خشکسالی به عنوان یک ساختار دستوری- کنترلی، متمرکز و تکنولوژی محور جای خود را به رویکرد جدیدی به نام مدیریت اجتماع محور داده که به فرهنگ ها، ظرفیت ها و دانش های جوامع محلی توجه دارد. هدف پژوهش حاضر شناسایی و الویت‌بندی راهبردهای بومی سازگاری با خشکسالی در استان کرمانشاه می‌باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و به شیوه پیمایشی است. شیوه گردآوری اطلاعات شامل روش های کتابخانه ای و میدانی است. تعداد کل روستاهای مورد مطالعه 4 روستا واقع در شهرستانهای استان به تفکیک شدت خشکسالی، شرایط طبیعی و پراکنش جغرافیایی در سطح استان می باشد. جامعه آماری پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری کوکران و ضریب اطمینان 95/0 و دقت احتمال0.90 حجم نمونه 200 نفر محاسبه شده است. برای آزمون فرضیات از نرم افزارSPSS و آزمون های ضریب همبستگی اسپیرمن، کروسکال والیس استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیات نشان می دهد که رابطه مثبت و معنا داری بین شدت و تکرار خشکسالی ادراک شده کشاورزان، اراضی ملکی، اراضی آبی، ویژگی‌های فردی و خانوادگی آنها با راهبردهای مدیریت بحران وجود دارد و بین روستاهای مورد بررسی در اتخاذ راهبردهای یاد شده تفاوت معنادار وجود دارد. 

کلیدواژه‌ها


ادیب، سمیرا، روستا، کورش، سوری، نصراله و بهبودی، هدا، 1388، بررسی نقش دانش بومی در مقابله با خشکی و خشکسالی، همایش ملی بحران آب در کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهر ری، صص. 24-16.
برمن، مارشال، 1384، معماى مدرنیته، چاپ اول، انتشارات نى، تهران.
بوذرجمهری، خدیجه، 1382، جایگاه دانش بومی در توسعة روستایی پایدار، مجلة جغرافیا و توسعه، سال اول، شمارة 2، صص. 21-6.
پورموسوی، سیدموسی، فیروزپور، آرمین و دارانی، مسعود، 1391، نقش جامعة محلى در بهبود عملکرد نظام مدیریت بحران، فصلنامة دانش مدیریت بحران، سال دوم، شمارة 1، صص. 11-1.
پورطاهری، مهدی، افتخاری، عبدالرضا رکن‌الدین و کاظمی، نسرین، 1392،نقش رویکرد مدیریت ریسک خشکسالی در کاهش آسیب‌پذیری اقتصادی، اجتماعی کشاورزان روستایی، فصلنامة پژوهش‌های روستایی، سال چهارم، شمارة 1، صص. 22-1.
جعفری، فاطمه، شعبانلی فمی، حسین و دانشور عامری، ژیلا، 1392، بررسی و تحلیل میزان تمایل کشاورزان به مشارکت در پروژه‌های مدیریتی خشکسالی در طارم علیا، پژوهشهای جغرافیای انسانی، سال چهل‌وپنجم، شمارة 2، صص. 194-179.
جهانگیری، کتایون، استوار ایزدخواه، یاسمین، آذین، سیدعلی و جاروندی، فرزانه ، 1389، بررسی میزان مشارکت مردم در مقابله با بلایای طبیعی در استان خوزستان، فصلنامة علمی امداد و نجات، سال دوم، شمارة 4، صص. 22-10.
زارع ابیانه، حمید، 1392، بررسی نقش عوامل اقلیمی و خشکسالی بر تغییرپذیری عملکرد چهار محصول دیم در مشهد و بیرجند، نشریة دانش و آب و خاک، سال دوم، شمارة 1، صص. 56-39 .
شرفی، لیدا و زرافشانی، کیومرث، 1389، سنجش آسیب‌پذیری اقتصادی و اجتماعی کشاورزان در برابر خشکسالی، پژوهش‌های روستایی، سال اول، شمارة 4، صص. 154- 129.
شکوئی، علیرضا، 1382، پیشبینی شدت و تداوم فراوانی خشکسالی با استفاده از روشهای احتمالی و سری‌های زمانی (مطالعة موردی: استان سیستان و بلوچستان)،مجلة بیان، سال هشتم، شمارة 2، صص. 310-292.
صالحی، اسماعیل، 1377، راهنمای مدیریت بحران وقایع طبیعی، چاپ اول، انتشارات مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهری، تهران.
صمدی بروجنی، حسین و ابراهیمی، عطاالله، 1389، پیامدهای خشکسالی و راههای مقابله با آن در استان چهارمحال و بختیاری، مرکز تحقیقات منابع آب دانشگاه شهرکرد، چاپ اول، انتشارات سروش،شهرکرد.
عزمی، آئیژ، میرزایی قلعه، فرزاد و درویشی، سباء، 1394، جایگاه دانش بومی در مدیریت مخاطرات طبیعی در روستاها (مطالعة موردی: دهستان شیزر، شهرستان هرسین)، مجلة مخاطرات محیطی، سال چهارم، شماره13، صص. 29-23.
عمادی، محمدحسین، 1381، دانش بومی جزئی از ثروت فرهنگی و میراث اندیشه‌های جامعه است، فصلنامة پژوهش، سال سوم، شمارة 11، صص. 32-18.
فاضل‌نیا، غریب، رجایی، مسعود و حکیم‌دوست، یاسر، 1391، خشکسالیاقلیمیوپیامد‌هایمکانیوفضاییآن، فصلنامة روستا و توسعه، سال 15 ، شمارة 3، صص. 70-57.
Campbell, D.J., 1999, Response to Drought among Farmers and Herders in Southern Kajiado District, Kenya, A comparison of 1972-1976 and 1994-1995, Human Ecology, Vol. 27, No. 3, PP. 377-416.
Hazelton, V., Harrison, J. & Kennan, W., 2007, New Technologies in the Formation of Personal and Public Relations in Duhe, New Media and Public 24- Relations. Peter Lang Publishing Inc. New York, U.S.A, Available at : http://books.google.com/books?id=n6hyFnSRkEwC&pg (June :2014).
Jigyasu, R,. 2002, Reducing Disaster Vulnerability through Local Knowledge andCapacity the Case of Earthquake Prone Rural Communities in India and Nepal, Faculty of Architecture and Fine Art. Department of Town and Regional.
Kalanda-Joshua, 2011, Integrating Indigknowledge with Conventional Science: Enhancing localised climate and weather forecasts in Nessa, Mulanje, Physics and Chemistry of the Earth, No. 36, PP. 996–1003.
Mckenzie, D.J., 2003, How do Households Cope with Aggregate Shocks?, Evidence from the Mexican peso crisis, World Develop, Vol. 31, No. 7, PP. 1179-1199.
Minnegal, D., 2000, Responses to A Drought in the Interior Lowlands of Papua New Guinea: A Comparison of Bedamuni and Kubo-konai, Human Ecology, Vol. 28, No. 4, PP. 493-526.
Molen, M.K. et al., 2011, Drought and Ecosystem Carbon Cycling, Agricaltural andForest Meteorology, Vol. 151, No 7, PP. 765- 773.
Pittman, J., Wittrock, V. & Wheaton, E., 2011, Vulnerability to Climate Change in Rural Saskatchewan, No. 284, Journal of Rural Studies, Vol. 27, No. 1, PP. 83- 94.
Sally, M. & Kampion, S. 2014, Drought Coping Strategies and Their Effectiveness: The Case of Ward 12 in Mberengwa District Zimbabwe, International Journal of Social Science Studies, Vol. 2, No. 1, PP. 2324-2345.
World Bank, 2002, Fighting Against Poverty-World Development Report in 2001-2000, Translated into Country Organization of Social Security and Management and Planning, First Edition, Tehran, PP. 1-45.