واکاوی آسیب پذیری کشاورزان گندم کار در برابر ریزگردها با استفاده از منطق فازی (مورد مطالعه: شهرستان دهلران)

نویسندگان

1 کارشناس ارشد توسعة روستایی، دانشگاه رازی کرمانشاه

2 دانشیار گروه ترویج و توسعة روستایی، دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

کشاورزان جزء اقشاری هستند که به نظر می‌رسد آسیب‌های زیادی از ریزگردها می‌بینند و با وجود آسیب‌پذیری این جوامع، مطالعات محدودی در زمینه میزان آسیب‌پذیری آنان صورت گرفته است. بنابراین هدف پژوهش حاضر واکاوی آسیب‌پذیری کشاورزان در برابر ریزگردها می‌باشد. جامعه آماری تحقیق کشاورزان گندم‌کار شهرستان دهلران در دو بخش مرکزی و موسیان به تعداد 2105 نفر بودند که 330 کشاورز با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شد. ابتدا شاخص‌های توان سازگاری و حساسیت در برابر ریزگردها تهیه و با نظر 15 کارشناس در این زمینه با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) بر اساس مقایسات زوجی در نرم‌افزارExpert choice وزن دهی شدند. سپس اقدام به ساخت شاخص ترکیبی شد و با استفاده از روش منطق فازی در نرم‌افزار Matlab، توان سازگاری، حساسیت و آسیب‌پذیری کشاورزان به دست آمد. بر اساس یافته‌های حاصل از روش منطق فازی، کشاورزان گندم‌کار دارای توان سازگاری بالا، حساسیت بالا و در نتیجه آسیب‌پذیری متوسط (رو به بالا) در برابر ریزگردها بودند. دستاوردهای حاصل از این پژوهش، به برنامه‌ریزان و مدیران جهت مقابله با ریزگردها کمک می‌کند تا با در نظر گرفتن میزان آسیب‌پذیری کشاورزان شهرستان دهلران، در تخصیص اعتبارات به آنان یاری رسانند و منبعی معتبر جهت برنامه‌ریزی‌های آینده برای سرمایه‌گذاری در راستای افزایش توان سازگاری، کاهش حساسیت و در نهایت کاهش آسیب‌پذیری کشاورزان این منطقه در برابر ریزگردها باشد.

کلیدواژه‌ها


پورطاهری، مهدی؛ پریشان، مجید؛ افتخاری، عبدالرضا رکن‌الدین و عسگری، علی، 1390، سنجش و ارزیابی مؤلفه‌های مبنایی مدیریت ریسک زلزله (مطالعة موردی: مناطق روستایی شهرستان قزوین)، پژوهش‌های روستایی، بهار، شمارة 2 (1) (پیاپی 5)، صص. 150-115.
صحنعلی‌زاده، مهدی و حیدری، محمدامین، 1392، بررسی روند ماهانه و سالانة تعداد روزهای گرد و غباری (ایستگاه آبادان، ایران)، اولین همایش بین‌المللی ریزگردها، مدیریت عوامل و پیامدها، دانشگاه لرستان، اردیبهشت.
ناصری، حمیدرضا و صارمی‌نژاد، فردوس، 1390، مقایسة ارزیابی آسیب‌پذیری آبخوان به روش‌های DRASTIC و منطق فازی (مطالعة موردی: دشت گل‌گیر مسجد سلیمان)، فصلنامة جغرافیای طبیعی، سال 4، شمارة 11، بهار.
 
Acosta, L.A. & Eugenio, J.M.A., 2014, Defuzzification of Fuzzy Concepts to Support Vulnerability Assessments of Climate Change Impacts in the Philippines, Advances in Environmental Research, New York: Nova Science, PP. 165-194.
Acosta-Michlik, L.; Klein, R.J.T.; Kumar, K.; Eierdanz, F.; Alcamo, J.; Kromker, D.; Carius, A. & Tanzler, D., 2005, How Vulnerable is India to Climatic Stress? Measuring Vulnerability to Drought using the Security Diagram Concept, An International Workshop Holmen Fjord Hotel, Asker, near Oslo, PP. 21–23.
Adger, W.N., 2006, Vulnerability, Global Environmental Change 16, PP. 268–281.
Adger, W.N., 1999, Social Vulnerability to Climate Change and Extremes in Coastal Vietnam, World Development, Vol. 27, No. 2, PP. 249-269.
Adger, W.N.; Brooks, N.; Bentham, G.; Agnew, M. & Eriksen, S., 2004, New Indicators of Vulnerability and Adaptive Capacity, Tyndall Centre for Climate Change Research, Technical Report 7.
Alcamo, J.; Acosta-Michlik, K.; Carius, A.; Eierdanz, F.; Klein, R.; Kromker, D. & Tanzler, D., 2008, A New Approach to Quantifying and Comparing Vulnerability to Drought, Reg Environ Change Vol. 8, PP. 137–149.
Barnett, J. & Adger, W.N., 2007, Climate Change, Human Securityand Violent Conflict,Political Geography, Vol. 26, Issue 6, August, PP. 639–655.
Beaula, Th. & Partheeban, J., 2013, Risk Assessment of Natural Hazards in Nagapattinam District Using Fuzzy Logic Model, International Journal of Fuzzy Logic Systems (IJFLS), Vol. 3, No. 3, July.
Bojorquez-Tapia, L.A., 2002, Integrating Fuzzy Logic, Optimization, and GIS for Ecological Impact Assessments, Environmental management, Vol. 30, No. 3, PP. 418–433.
Cassel- Gintz, M.A., Ludeke, M.K.B., Petschel-Held, G., Reusswig, F., Plochl, M., Lammel, G. & Schellnhuber, H.J., 1997, Fuzzy Logic based Global Assessment of the Marainalitv of Aaricultural Land Use, Climate research climate res, Vol. 8, PP. 135-150.
Chambers, R., 1989, Vulnerability, Coping and Policy (Editorial Introduction), IDS Bulletin, Vol. 37, No. 4, September.
Cheung, W.W.L., Pitcher, T.J. & Pauly, D., 2005, A Fuzzy Logic Expert System to Estimate Intrinsic Extinction Vulnerabilities of Marine Fishes to Fishing, Biological Conservation 124, PP. 97–111.
Cutter, S.L., Emrich, CH.T., Webb, J.J. & Morath, D., 2009, Social Vulnerability to Climate Variability Hazards: A Review of the Literature, Hazards and Vulnerability Research Institute Department of Geography University of South Carolina Columbia, SC 29208.
Eakin, H. & Bojorquez-Tapia, L.A., 2008, Insights into the Composition of Household Vulnerability from Multicriteria Decision Analysis, Global Environmental Change 18, PP. 112–127.
Fussel, Hans M., 2007, Vulnerability: A generally applicable conceptual framework for climate change research, Global Environmental Change 17, PP. 155–167.
Gallopin, G.C., 2006, Linkages between Vulnerability, Resilience, and Adaptive Capacity, Global Environmental Change 16, PP. 293–303.
Hahn, M.B., Riederer, A.M. & Foster, S.O., 2009, The Livelihood Vulnerability Index: A pragmatic approach to assessing risks from climate variability and change—A case study in Mozambique, Global Environmental Change, 19(1), PP. 74-88.
Ifeanyi-obi, C., Etuk, U.R. & Jike-wai, O., 2012, Climate Change, Effects and Adaptation Strategies; Implication for Agricultural Extension System in Nigeria, Greener Journal of Agricultural Sciences, ISSN: 2276-7770, March, Vol. 2 (2), PP. 053-060.
Ingram, J.C., Franco, G., Rumbaitis-del rio, C. & Khazai, B., 2006, Post-disaster Recovery Dilemmas: Challenges in balancing short-term and long-term needs for vulnerability reduction, Environmental Science & Policy 9, PP. 607– 613.
Loayza, N.V., Olaberria, E., Rigolini, J. & Christiaensen, L., 2012, Natural Disasters and Growth: Going Beyond the Averages, World Development Vol. 40, No. 7, PP. 1317–1336.
Pelling, M. & Uitto, J.I., 2001, Small Island Developing States: Natural disaster vulnerability and global change, Environmental Hazards 3, PP. 49–62.
Sivanandam, S.N., Sumathi, S. & Deepa, S.N., 2007, Introduction to Fuzzy Logic using Matlab, Springer-Verlag Berlin Heidelberg.
Smit, B. & Wandel, J., 2006, Adaptation, Adaptive Capacity and Vulnerability, Global Environmental Change 16, PP. 282–292.
Thwaites, R., Curtis, A., Mazur, N. & Race, D., 2008, Understanding Rural Landholder Responses to Climate Change, Institute for Land, Water & Society Charles Sturt University Report No. 48.
Zhong, L., Liu, L. & Liu, Y., 2010, International Conference on Agricultural Risk and Food Security 2010 Natural Disaster Risk Assessment of Grain Production in Dongting Lake Area China, Agriculture and Agricultural Science Procedia 1, PP. 24–32.
Zlateva, P., Pashova, L., Stoyanov, K. & Velev, D., 2011, Social Risk Assessment from Natural Hazards Using Fuzzy Logic, International Journal of Social Science and Humanity, Vol. 1, No. 3.