تحلیلی بر سیاست‌های توسعه روستایی در برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

3 استادیار، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

4 استادیار، گروه طراحی محیطزیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

در دهه‌های اخیر، نظام برنامه‌ریزی در سطح جهانی به علت پویایی ذاتی جوامع انسانی و ناکارآمدی نظریه‌ها در حل چالش‌ها، شاهد تغییر مفهوم اندیشه توسعه بوده است. بازاندیشی فکری توسعه، ارزیابی چارچوب مفهومی نظریه‌های برنامه‌ریزی در عرصه توسعه روستایی را اجتناب‌ناپذیر می‌نماید. بنابراین در این مقاله سعی شد سیاست‌های توسعه روستایی برنامه ششم (توسعه) مبتنی بر اندیشه فرانوگرایی مورد ارزیابی قرار گیرد. روش پژوهش، کیفی؛ مبتنی بر روش فراترکیب و تحلیل محتوای جهت‌دار است. روش جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای و برای تفهم، مبتنی بر مقوله‌ها از روش استدلال منطقی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد؛ عدم عقلانیت گرایی، نفی عقیده جهان‌شمول بودن و نفی فراروایت‌ها سه اصل کلیدی (و بنیانی) و کثرت‌گرایی، حکمروایی، زمینه گرایی، بوم گرایی و محلی گرایی پنج اصل برنامه‌ریزی فرانوگرا هستند. بر این اساس، ارزیابی سیاست‌های توسعه روستایی در برنامه ششم بیانگر آن است که این سیاست‌ها از جنبه مفهومی در انطباق نسبی با اصول برنامه‌ریزی فرانوگرایی، لیکن در عمل در انطباق کامل با تفکر برنامه‌ریزی نوگرا قرار دارد. زیرا، نظام برنامه‌ریزی مبتنی بر عقلانیت ابزاری و نخبه‌گرایی نسخه‌ای از برنامه‌ریزی فرانوگرا را پایه‌ریزی کرده است که در عمل هویت خود را از دست داده است و بیشتر جنبه شعارگونه پیدا کرده است. به عبارتی، نظام برنامه‌ریزی کشور (در تدوین سیاست‌های توسعه روستایی) در حوزه مفهومی، مرزبندی پارادایمیک را موردتوجه قرار نداده و در برزخ برنامه‌ریزی نوگرا و فرانوگرا گرفتار شده است.

کلیدواژه‌ها


Asadi, I. (2003). [The Complexity of Urban Planning Issues and Facing Them Approaches, (Persian)], Urban Management, 10, 28-15.
Azkia, M. Dibaji, Sh. (2016). [Criticism of Rural Development-Programs in Iran (Persian)]. Journal of Studies and Social Research in Iran, 5(1), 103- 125.
Beauregard, R. (1991). Without a net: modernist planning and the postmodern abyss. Education and Research, 10(3), 189–194. doi: 10.1177/0739456x9101000305.
Cousins, M. H. (1984). Michel Foucault, New York, ST. Martin’s Press.
Dear, M. (1986). Postmodernism and Planning, Environment and Planning D, Society and Space, 4, 367-384, http:// doi: 10.1068/d040367.
Dear, M. (1988). The Postmodernism challenge: human geography, Transaction, Institute of British Geographers, 13,262-74.
Debrix, F. (1992). Specters of postmodernism: Derrida’s Marx, the New International and the return of situationism, Philosophy & Social Criticism, 25 (1), 1–21. doi:10.1177/019145379902500101.
Eftekhary, A., Sojasi Qidari, H. & Sadeghloo, T. (2013). [Content Analyses of Rural Sustainable Development Position in Plans after Islamic Reveloution (Persian)]. Journal of Human Geography Research Quarterly, 45( 3), 19-38
Ghaemenia, A. (2009). [Religious experience, Modernity and postmodernism, (Persian)], Haft Aseman, (4).
Hedgcock, D, Hillier, J, & Wood, D. (1991). Planning, Postmodernism and Community Power. Urban Policy and Research, 9(4), 220–226.doi:10.1080/08111149108551472.
Innes, J. (1998). Challenge and creativity in postmodern planning. Journal of Town Planning Review, 69(2), v–ix. http://www.jstor.org/stable/40113489.
Innes, J. (1995). Planning theory’s emerging paradigm: communicative action and interactive practice. Planning Education and Research, 14(3), 183–189, http:// doi: 10.1177/0739456x9501400307.
Macclaude, D. (2006). Postmodern and Urban Planning, Retrieved from http://www. Simpatico. Ca/ Macleod.
Malekifar, A. (2006). Foresight Alphabet, Educational and Research Institute of Defensive Industry, Center of the Foresight Defensive Science and Technology, Tehran.
Malpas, S. (2005). The Postmodern, First Edition, London: Routledge Press.
Mcgreevy, M. (2017). Complexity as the Telos of Postmodern Planning and Design: Designing better cities from the bottom-up, Planning Theory, 17(3), 355–374, http:// doi: 10.1177/1473095217711473.
Mohammadpour, A. (2008). Jean-François Lyotard, and the Emergence of Postmodern social sciences, The theorical origins and paradigmatic foundations, Social Sciences, 5(1),39-82.
Najarian, p., Pakseresht, M.J., & Safaei Moghaddam, M. (2002). [Postmodern themes and its educational implications, (Persian)], Educational sciences and Psychology, 3(1, 2), 89-106.
Nietzsche, F. (1967). The will to power. New York: Random House.
Nozari, H. (2000). Postmodernity and postmodernism, Definition, theories and applications, First Edition, Tehran, Naghsh Jahan Publications. 
Pajohan, M. Moghadam, N. Fathi, S. (2013). [Comparative study of land use systems from the Perspective of two paradigms of modernism and postmodernism, (Persian)], Human Geography Research, 45(2), 17-36.
Philo, C. (1992). Neglected rural geographies: a review, rural Studies, 12(8), 193-207.
Rezvani, M.R. (2002). [An Attitude to the Rural Development Planning System in Iran, (Persian)], Geographical Research, (4), 25- 38.
Saidi, A. (2003). Fundation of location and settlment of new villages, Islamic Revolution Housing Fundation Publiction.
Shafiee, H. (2000). [Postmodernism in Urbanism, (Persian)], Urban Management, 1, 70-82.
Varmazyari, H., Kalantari, Kh., Lavaei Adaryani, R., & Samadi, M. (2018). [A Grounded Theory Approach to Developing Model for Challenges of Policy-Making and planning of Rural Development, (Persian)], Village and Development, 21(2),97-123.
Young, F. (2016). Modernity, postmodernity, and ecological wisdom: Toward a new framework for landscape and urban planning, Landscape and Urban Planning, 155, 91-99, doi.org/10.1016/j.landurbplan.2016.04.012 .