تحلیل مکانی ردپای اکولوژیک تولید در بخش کشاورزی (مطالعه موردی : سکونتگاه های روستایی شهرستان بیرجند)

حجی پور, محمد; بهرامی نژاد, میثم; فال سلیمان, محمود

doi:10.22059/jrur.2024.369275.1894

تحلیل مکانی ردپای اکولوژیک تولید در بخش کشاورزی (مطالعه موردی : سکونتگاه های روستایی شهرستان بیرجند)

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله برگرفته از پایان نامه

نویسندگان

¹ گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

² دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

10.22059/jrur.2024.369275.1894

چکیده

توسعه پایدار بیشتر برروی رویکردهای اجتماعی و اقتصادی تمرکز می کند و این احتمال وجود دارد که منابع محیطی به علت فعالیتهای ناپایدار انسان کاهش پیدا کند. محیط اکولوژیک روستا پایه رفاه انسانی این مناطق تعریف می شود، عدم توجه به بُعد اکولوژیک در ابعاد مختلف توسعه روستایی منجر به بروز مشکلات فراوانی در رویکردهای منتهی به پیشرفت اقتصادی خواهد شد. با توجه به اهمیت توسعه پایدار روستایی، کوشش شده با استفاده از شاخص ردپای اکولوژیک میزان پایداری مناطق روستایی شهرستان بیرجند در بخش کشاورزی اندازه‌گیری و تحلیل شود. داده‌ها از طریق پرسش‌نامه و مصاحبه با 220 نفر کشاورز روستایی در سال 1402 بدست آمد. نتایج این پژوهش در بخش کشاورزی بر حسب خانوار برای 30 روستای مورد مطالعه در 6 دهستان و سه تیپ روستایی کوهستانی، پایکوهی و دشتی ارائه گردید. نتایج نشان داد که میانگین سرانه ردپای اکولوژیک تولید در بخش‌ کشاورزی 33/2 هکتار و میانگین سرانه ظرفیت زیستی 44/80 هکتار بود که نشان دهنده عدم وجود فشار اکولوژیک در بخش کشاورزی این شهرستان است. سرانه ردپای اکولوژیک تولید و ظرفیت زیستی در بخش کشاورزی در روستاهایی با تیپ کوهستانی کمتر از تیپ‌های دشتی و پایکوهی بود. در این تحقیق مشخص شد که در شهرستان بیرجند رابطه معناداری بین فاصله‌‌ی روستا از مرکز جمعیت و میزان ردپای اکولوژیک تولید آن در بخش کشاورزی وجود ندارد. سرمایه-گذاری در بخش کشاورزی مکانیزه و آبیاری قطره‌ای در راستای تشویق تولیدکنندگان این بخش به بهره‌وری بالاتر از زمین‌های کشاورزی و نیل به توسعه پایدار از جمله راه‌حل‌های مناسب به حساب می‌آید.

کلیدواژه‌ها