سنجش پایداری نظام‌های بهره‌برداری در روستاهای استان چهارمحال و بختیاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، ایران

10.22059/jrur.2024.368800.1889

چکیده

یکی از مباحث اصلی در توسعه بخش کشاورزی الگوی نظام‌های بهره‌برداری می‌باشد. با رشد روزافزون جمعیت، نیاز به مواد غذایی بیشتر می‌شود، در این وضعیت برای تأمین غذا و خودکفایی کشاورزی باید به یکی از مسائل بنیادی کشاورزی، یعنی نظام‌های بهره‌برداری، توجه خاصی مبذول شود. به همین منظور هدف از این پژوهش، سنجش پایداری نظام‌های بهره‌برداری در استان چهارمحال و بختیاری می‌باشد. جامعه آماری پژوهش موردنظر را بهره‌برداران خرد دهقانی و تعاونی تولید روستایی استان چهارمحال و بختیاری تشکیل داده‌اند. با توجه به گستردگی جامعه آماری حجم نمونه تحقیق با استفاده از فرمول کوکران در مجموع، 750 بهره‌بردار بود. به‌منظور مقایسه دو نظام بهره‌برداری حجم نمونه در نظام بهره‌برداری خرد دهقانی 380 و تعاونی تولید 370 بهره‌بردار تعیین شد. ابزار اصلی تحقیق پرسشنامه محقق ساخته است، که داده‌های آن توسط نرم‌افزار SPSS22 و مدل ویکور مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد، در نظام‌های بهره‌برداری تعاونی تولید تعداد 7 تعاونی از پایداری،10 تعاونی نیمه پایدار و 4 تعاونی از ناپایدار برخوردارند. هم‌چنین در نظام بهره‌برداری خرد دهقانی در 2 شهر فرخشهر و سامان این نظام پایدار، سودجان، شیخ شبان، بن، دستنا، بلداجی، فرادنبه، حیدری و آلونی نیمه پایدار و نافچ، شمس‌آباد، آورگان، گندمان، کنرک، امام قیس، دهنو، بهشت آباد، گهرو، تیشنیز و جونقان کاملاً ناپایدار می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Assessing the sustainability of agricultural farming systems in Rurals of Chaharmahal and Bakhtiari provinces

نویسندگان [English]

  • Nasim hosseinzadeh soureshjani
  • Yousef ghanbari
  • hamid barghi
Department of Geography and Rural Planning, Faculty of Geographical Sciences and Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

A B S T R A C T
One of the main issues in the development of the agricultural field is the pattern of agricultural systems. Considering the ever-increasing population growth, the need for food is increasing. Special attention should be paid to one of the fundamental issues of agricultural systems as providing food and agricultural self-sufficiency. For this reason, this research aims to measure the sustainability of agricultural systems in Chaharmahal O Bakhtiari province. The research's statistical population comprises small farmers and rural production cooperatives in Chaharmahal O Bakhtiari province. Considering the wideness of the statistical population, the sample size of the research using the Cochran formula was a total of 750 farmers. To compare the two agricultural systems, the sample size in the smallholder and production cooperative agricultural systems was determined to be 380 and 370. The main research tool is a researcher-made questionnaire, and the data gained was analyzed using SPSS 22 software and the VIKOR model. The research results showed that 7 cooperatives are stable, 10 are semi-stable, and 4 are unstable. Also, the agricultural system of smallholders for Farrukhshahr and Saman cities are stable; Sudjan, Sheikh Shaban, Ben, Dastana, Boldaji, Faradonbeh, Heydari, and Aloni, are semi-stable, and Nafch, Shamsabad, Avergan, Gandoman, Konrak, Imam Qais, Deh Nu, Behesht Abad, Gahro, Tishniz and Junghan are completely unstable.
Extended Abstract
Introduction
Due to the process of globalization, people's role in determining their destiny is felt more, especially in the economic aspect of life these days. In such a way, one of the main economic parts is related to the agricultural part, and the agricultural system is its main core. Considering the need to stabilize agricultural production systems in the current era, it is necessary to examine the current state of agricultural systems and their compliance with sustainability criteria to plan for sustainable agricultural development. Of course, this matter is more important in Iran country. Therefore, it can be said that sustainability does not mean that there should be no transformation but that the agricultural system should be transformed in the form of a geographical phenomenon according to the spatial, economic, and social conditions.
 
Methodology
The study is one of the combined research, which is a cross-sectional research based on the objective, applied research, descriptive data collection method, and survey research. The statistical population includes 64416 small farmers and 10435 rural production cooperative operators in the form of 21 companies. The sample size halted using Cochran's formula. The main research tool is a researcher-made questionnaire. The research questionnaire is designed in 3 parts. The first part of the questions is related to the economic index, the second part is the social index questions, and the third is the environmental one. The questions are prepared on a 5-point Likert scale (very high, high, medium, low, very low). At first, to measure the reliability and validity of the questionnaire, the opinions of 30 experts, university professors, and doctoral students whose expertise was in the field of rural geography and agriculture ش used, and the validity of the research tool was evaluated, the necessary corrections were made if needed. Also, after designing and finalizing the questionnaire, Bartlett and KMO methods were used to determine its validity, which is construct validity. Finally, the supervisor confirmed the questionnaire's validity after deep study and correction by the student. Cronbach's alpha method, which was performed by SPSS software, was also used to measure the reliability of reflective structures. The data was collected using library and field methods. VIKOR model was used in SPSS software for stability analysis, and the entropy weighting method was used to identify effective indicators in system stability. 
 
Results and discussion
To analyze the sustainability of agricultural systems, the VIKOR model has been used using three main indicators (economic, social, and environmental). This model has been developed as a multi-criteria decision-making method to solve the problem of discrete decision-making with inconsistent criteria (different measurement units) and conflicts. This method is focused on ranking and choosing from a set of alternatives and determining compatible solutions for the problem with conflicting criteria, which can help decision-makers reach the final decision. A compatible solution is a solvable solution that is the closest solution to the ideal situation, and the meaning of compatibility is a solution that is obtained based on mutual agreement. This study used the Shannon entropy method to weight the indicators. In the VIKOR model, the closer QI value to zero has a higher level of stability, and the closer one to 1 has a lower level of stability. 
According to the findings of the VIKOR model, the level of sustainability of agricultural systems in the studied area using three economic, social, and environmental indicators is very different, so in both exploitation systems, there are cases with situations of stability. The results of the research showed that in cooperative production systems, 7 cooperatives (Goldera Farrokhshahr, Omman Samani, Ghadir e Dastna, Deh Sahra, Fadak, Sudejan, and Kousar) are stable, 10 cooperatives (Goharbaran e Nafch, Sadat e Sheikh Shaban, Refah e Beldaji, Pishgam, Shohada Gandoman, Firouz e Dehnu, Dasht e Door e Imam Qais, Choghakhor e Avergan, Zayandeh Rood e Jonoobu and Goldasht e Jonghan) are semi-stable and 4 cooperatives are unstable (Dasht e Ardel, Vahdat e Tishniz, Veladat e Ghahro and Gol Ara Shamsabad). Also, the agricultural system of smallholder in the city of Farrukhshahr and Saman is stable, Sudjan, Sheikh Shaban, Ben, Dastena, Boldaji, Faradonbeh, Heydari and Aloni, semi-stable, and Nafch, Shamsabad, Avergan, Gandoman, Konrak, Imam Qais, De Nou, Behesht Abad, Gahro, Tishniz and Jooneghan are completely unstable.
 
Conclusion
According to the research results, exploitation systems in Chaharmahal and Bakhtiari provinces are not in favorable and stable conditions, and this unsustainability is more in peasant exploitation, which is the main form of exploitation in the province. These results emphasize the fact that the operations of the province need quick and calculated management and guidance in order to achieve stability and keep the village and rural economy stable. The best solution to these farms' problems is to pay attention to the production cooperative. In fact, to solve the problem of sustainability in the exploitation of peasants and cooperatives, first, the government should fully support the cooperatives and their members and have several educational and promotional programs to familiarize the villagers and guarantee the work of these cooperatives so that the cooperatives reach the benefits. Therefore, cooperatives can be a powerful arm in the field of production, services, information and marketing, and sales for rural farmers and can assume a decisive role in economic, social, and environmental sustainability.
 
Funding
There is no funding support.
 
Authors’ Contribution
Authors contributed equally to the conceptualization and writing of the article. All of the authors approved thecontent of the manuscript and agreed on all aspects of the work declaration of competing interest none.
 
Conflict of Interest
Authors declared no conflict of interest.
 
Acknowledgments
 We are grateful to all the scientific consultants of this paper.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sustainability
  • Agricultural Systems
  • Agriculture
  • Rural Areas
  • Chaharmahal and Bakhtiari Provinces
  1. امیدی، نبی. (1401). موانع توسعه تعاونی‌های تولیدی در مناطق مرزی با رویکرد اجتماعی و اقتصادی (مطالعه موردی: شهرستان‌های مهران و دهلران در استان ایلام). فصلنامه روستا و توسعه پایدار فضا، 3 (2)، 89-104. Doi:10.22077/vssd.2022.5199.1096
  2. بابازاده، کورش و محمدزاده، شهرام. (1399). تعیین نظام بهره‌برداری کشاورزی پایدار در اراضی پایاب سد کرم آباد شهرستان پلدشت، بر اساس دیدگاه کارشناسان. مجله تعاون و کشاورزی، 9، 222-249.
  3. بلالی، حمید؛ موحدی، رضا و نظری کمرودی، جلال. (1396). ارزیابی عوامل اثرگذار در بهبود عملکرد شرکت‌های تعاونی تولید روستایی در شهرستان سوادکوه. پژوهش‌های روستایی، 8(4)، 590-577. Doi:10.22059/jrur.2017.223877.1037
  4. بهجانی، مراد و پیش‌بین، سیامک. (1401). بررسی تأثیر شرکت تعاونی‌های تولید بر توسعه پایدار کشاورزی در منطقه جهرم. پژوهش‌های علوم کشاورزی پایدار، 2 (1)، 75-89. Doi:10.30495/sarj.2022.1959802.1073
  5. پورسعید، علیرضا. (1399). ارزیابی نظام‌های بهره‌برداری در جهت پایداری زیست‌محیطی فعالیت‌های کشاورزی استان ایلام. تعاون و کشاورزی، 9 (36)، 141-160،
  6. حامدی، محمدحسین. (1385). تناقضات ساختاری نظام دهقانی در فرایند توسعه پایدار. چکیده مقالات همایش نظام‌های بهره‌برداری خرد و دهقانی، 12 و 13 اسفند، وزارت جهاد کشاورزی تهران، 18-16.
  7. حسنی، سید قاسم. (1398). جایگاه کشاورزی سنتی و مدرن در پایداری اجتماعات روستایی با توجه به معرفی نظریه شبکه روستایی “ Rural Web”. پژوهش‌های روستایی، 10 (1)، 6-19. Doi:10.22059/jrur.2018.263970.1276
  8. حسینی, غلامحسین. (1388). آسیب‌پذیری و توسعه نظام بهره‌برداری کشاورزی در ایران. فصلنامه علمی راهبرد، 18 (52)، 129-147.
  9. دامن باغ، جواد؛ رحمانی، بیژن؛ مریدسادات، پگاه و خالدی، شهریار. (1399). سنجش و رتبه‌بندی توسعه‌یافتگی مناطق روستایی در برابر تاب‌آوری خشک‌سالی با تأکید بر بُعد اقتصادی در بخش ماهی دشت شهرستان کرمانشاه. جغرافیا و آمایش شهری - منطقه‌ای، 10(37)، 91-122. Doi:10.22111/gaij.2020.5925
  10. فرجی درخانه، نسرین؛ مولائی هشجین، نصرالله.؛ قیشی، محمدباسط و رمضان پور، عیسی. (1401). تحلیلی بر موانع و عوامل بازدارنده تنوع‌بخشی به فعالیت‌های اقتصادی روستا (مورد: شهرستان ماسال گیلان). فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی، 3 (2)،39-56. doi:10.52547/gsma.3.2.39
  11. مجاورباغچه، منصور؛ رسولی آذر، سلیمان و رشیدپور، لقمان. (1398). واکاوی و بررسی چالش‌های نظام‌های بهره‌برداری خرد و دهقانی در استان آذربایجان غربی. پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، 12 (4)، 41-50،
  12. میرزائی، خلیل و سپه پناه، مرجان. (1401). سنجش پایداری اجتماعی در نظام‌های بهره‌برداری خانوادگی و تعاونی تولید کشاورزی (موردمطالعه: روستاهای شهر سامن). مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 53 (1)، 37-53، doi:10.22059/ijaedr.2021.316769.669000
  13. نادرخانی ایالوئی، زلیخا و قنبری، یوسف. (1402). تحلیل چالش‌های بهره‌برداران دهقانی و اثرات آن بر توسعه روستایی با رویکرد معادلات ساختاری موردمطالعه: استان زنجان. جغرافیا و توسعه، 21 (71)، 193-217. Doi:10.22111/gdij.2023.7600
  14. نجفی، غلامعلی و زاهدی، شمس السادات. (1385). مسئله پایداری در کشاورزی ایران. مجله جامعه‌شناسی ایران، 6، (2)، 73-106. https://dorl.net/dor/20.1001.1.17351901.1384.6.2.4.0
  15. نکویی نایینی، سیدعلی؛ قنبری، یوسف و برقی، حمید. (1395). سنجش پایداری نظام‌های بهره‌برداری موجود در بخش کشاورزی استان اصفهان (خرد دهقانی, تعاونی تولید روستایی و شرکت سهامی زراعی). جغرافیا و پایداری محیط (پژوهشنامه جغرافیایی)، 6(20)، 39-53.
  16. نکویی نائینی، سید علی. (1395). سنجش پایداری نظام بهره‌برداری رایج در بخش کشاورزی استان اصفهان و تبیین عوامل مؤثر بر آن با استفاده از تحلیل ترکیبی SWOT و ANP. پایان‌نامه دکتری، به راهنمایی یوسف قنبری، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان.
  17. Ahmet, C., Duvaleix, S., & Latruffe, L. (2021). Agricultural cooperatives and farm sustainability – a literature review. Journal of Economic Surveys, 35, 1118–1144. Doi:10.1111/joes.12417.
  18. Alary, V., Messad, S., Aboul-Naga, A., Osman, M. A., Abdelsabour, T. H., & Salah, A. A. E. (2020). Multi-criteria assessment of the sustainability of farming systems in the reclaimed desert lands of Egypt. Agricultural systems, 183, 20-53. Doi:10.1016/j.agsy.2020.102863.
  19. Babazadeh, K., & Mohammadzadeh, Sh. (2021). Determining the sustainable farming system from viewpoint of experts in the downstream lands of Karamabad Dam in Poldasht Township, Iran, Co - Operation and Agriculture, 9(36), 223-249. [In Persian].
  20.  Balmain, S., Shafali, R. B., & Meerburg, G. m. (2016). Post harvest losses due to rodents vs. food security in bagladesh. Daily sun, 214, 23-55. https://doi.org/10.1016/j.jcom.2018.03.002
  21. Balali, H., Movahedi, R., & Nazari-Kameroudi, J. (2017). Assessment the Factors Affecting the Performance of Rural Cooperatives in Savadkooh County, Mazandaran Province, Iran. Journal of Rural Research8(4), 577-590. doi: 10.22059/jrur.2017.223877.1037. [In Persian].
  22. Behjani, M., & Pishbin, S. (2022). Investigating the Effects of Production Cooperative Companies on Sustainable Agricultural in City of Jahrom. Sustainable Agricultural Science Research, 2(1), 75-89. Doi:10.30495/sarj.2022.1959802.1073 [In Persian].
  23.  Brouwer, F. (2004). Sustaining Agriculture and the Rural Environment: governance, policy, and Multifunctionality. Edward Elgar Publishing.
  24. Daman Bagh, J., Rahmani, B., MoridSadat, P., & Khaledi, S. (2020). Assessing And Ranking The Development Of Rural Areas Against Drought Resilience Emphasizing The Economic Dimension, In Mahidsht Of Kermanshah Township. Geography and Territorial Spatial Arrangement10(37), 91-122. doi:10.22111/gaij.2020.5925 [In Persian]
  25. -Farajidarkhaneh, N., MolaeiHashjin, N., Ghoreishi, M. B., & Pourramzan, E. (2023). An Analysis of the Factors Driving the Diversification of Economic Activities of the Villages of Masal County. Journal of Rural Research13(4), 632-649. Doi:10.52547/gsma.3.2.39 [In Persian].
  26. Hamedi, M. (2006). The structural contradictions of the peasant system in the process of sustainable development, abstracts of the articles of the conference on small and peasant exploitation systems. Peasant Exploitation Systems Conference, 16, 16-18. [In Persian]
  27. Hasani, S. GH. (2019). Analysis of the Roles of Traditional and Modern Agriculture in the Sustainability of Rural Communities with Regard to the Rural Web Theory. Journal Of Rural Research, 10(1), 6-19. Doi:10.22059/jrur.2018.263970.1276 [In Persian].
  28. Hosseini, GH.H. (2009). Vulnerability and development of agricultural exploitation system in Iran. Strategic scientific quarterly, 18(52) 129-147. [In Persian].
  29. Kamali, F. P., Borges, J. A., Meuwissen, M. P., De Boer, I. J., & Lansink, A. G. O. (2017). Sustainability assessment of agricultural systems: The validity of expert opinion and robustness of a multi-criteria analysis. Agricultural systems, 157, 118-128. https://doi.org/10.1016/j.agsy.2017.07.013.
  30. Mirzayi, K., & Sepahpanah, M. (2022). Assessment of social sustainability in Family farm Ssystems and Agricultural production cooperatives (case study: The villages of Samen county). Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research53(1), 37-53. [In Persian]. Doi:10.22059/ijaedr.2021.316769.669000
  31. Mojaver Baghche, M., Rasooli Azar, S., & rashiedpour, l. (2020). identify the challenges of micro and peasant exploitation system in Azarbaijan gharbi Province. Journal of Agricultural Extension And Education Research, 12(4), 41-50. [In Persian].
  32. Mutyasira, V., Hoag, D., Pendell, D., Manning, D., & Berhe, M. (2018). Assessing the relative sustainability of smallholder farming systems in Ethiopian highlands. Agricultural systems, 167, 83-91. https://doi.org/10.1016/j.agsy.2018.08.006.
  33. Naderkhani, Z., & Ghanbari, Y. (2023). Assessing Peasant Farmers’ Challenges for Achieving Sustainable Rural Development in Iran (Case study: Zanjan Province). Geography and Environmental Planning34(2), 75-90. [In Persian]. Doi:10.22111/gdij.2023.7600
  34. Najafi, G. (2006). Agricultural farming systems. Dehati Journal, 6(2), 73-106. [In Persian]. https://dorl.net/dor/20.1001.1.17351901.1384.6.2.4.0
  35. Nekoee Naeini, S. (2015). Assess the Sustainability of Agricultural Farming Systems in Order to Achieving the Goals of Reselience Economy.  Journal of The Macro and Strategic Policies3(9), 123-139. [In Persian].
  36. Nekoenaeni, S., Ghanbari, Y., & Barghi, H, (2016). Sustainability Measurement of Farming System in Isfahan Agricultural Sector (Smallholders-Rural Production Cooperatives- Farm Corporation). Geography and Sustainability of Environment, 6(20), 39-53.  [In Persian].
  37. Omidi, N. (2022). Obstacles to the development of production cooperatives in border areas with a social and economic approach. Village and Space Sustainable Development3(2), 89-104. doi: 10.22077/vssd.2022.5199.1096. [In Persian].
  38. Poursaeed,A. (2021). Evaluation of Farming systems for Environmental Sustainability of Agricultural Activities in Ilam province, Co - Operation and Agriculture, 9(36), 141-160. [In Persian]. 
  39. Zhou, Y., & Shao, H. (2008). The responding relationship between plants and environment is the essential principle for agricultural sustainable development on the globe. Comptes rendus biologies, 4, 321-323. https://doi.org/10.1016/j.crvi.2008.01.008.