پیوندهای روستایی- شهری زاهدان و توسعه نواحی روستایی (مطالعه موردی: شهرستان زاهدان)

نویسندگان

1 مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بلوچستان، دکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی

2 دانشگاه اسلامی علیگر، دکترای جغرافیا

چکیده

پیوند‌های روستایی - شهری می‌توانند تأثیر‌ بسزایی در توسعه روستایی منطقه داشته‌ باشند، کما اینکه از شهر به مثابه موتور توسعه روستایی یاد شده است. این آثار می‌تواند نقش مثبت یا منفی و به بیان دیگر نقش زایا یا انگلی بر حوزه یا ناحیه خویش بر جای بگذرد و از منطقه‌ای به منطقه دیگر و از شهری به شهر دیگر متفاوت باشد. از این‌رو شناخت علمی این آثار می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های منطقه مؤثر افتد. هدف مقاله حاضر شناسایی و تعیین وضعیت معناداری پیوند‌های روستا- شهری سطوح توسعه روستایی منطقه و نقش زایا یا انگلی بودن شهر درخصوص آن است. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و بر مبنای استفاده از داده‌های میدانی و اسنادی استوار است. جامعه آماری شامل روستاهای 20 خانوار و بالاتر شهرستان و حجم نمونه 90 روستا یا حدود 37 درصد روستاهای منطقه است. به منظور تعیین سطح توسعه‌یافتگی روستایی از 42 شاخص توسعه و روش موریس استفاده شده و در سه سطح روستاهای توسعه‌یافته، در حال توسعه و محروم دسته‌بندی شده‌اند. اثر شهر به وسیلة سه عامل اصلی: اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و سیاسی- اداری با 15 شاخص یا پیوند روستا با شهر اندازه‌گیری شده و رابطة معناداری بین آنها با سطوح توسعه روستایی مورد محاسبه قرار گرفته است. نرم‌افزار مورد استفاده، Spss16 بوده است. یافته‌های تحقیق نشان داد که از مجموع 15 مورد پیوند روستایی- شهری مورد بررسی در این منطقه، 10 مورد آن در قالب سه عامل اثرگذار مورد اشاره شهر، دارای رابطه معنادار و از نوع مثبت با سطوح توسعه روستایی بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها