تبیین استراتژی مناسب ماندگاری جمعیت در سکونتگاه‌های روستایی مطالعة موردی: شهرستان هشترود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی کرمانشاه

2 استاد دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران

3 دانشیار جامعه‌شناسی سازمان سنجش و آموزش کشور

چکیده

موضوع مهاجرت‌های روستایی- شهری همواره مورد توجه اندیشمندان علوم مختلف بوده است. مهاجرت در کشورهای درحال‌توسعه باعث بدترشدن اوضاع در مبدأ از یک‌سو و ایجاد مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در مقصد به‌دلیل نبود امکانات اضافی متناسب با میزان مهاجرت می‌شود. ازاین‌رو طی دهه‌های گذشته تلاش‌های بسیاری در جهت شناخت این پیامدها و جست‌وجوی راهکارهایی برای کاهش این معضل صورت گرفته که متأسفانه به‌دلیل فقدان دیدگاه راهبردی و یکپارچه چندان با موفقیت همراه نبوده است. در دیدگاه راهبردی با تأکید بر توسعة پایدار، یکی از راه‌های ماندگاری جمعیت در روستاها پایدارسازی کیفیت زندگی روستاییان شامل دستیابی به برابری و حفظ تنوع فرهنگی، افزایش حس جمعی و شهروندی، دستیابی به کیفیت زندگی و بهترکردن آن و هر نوع تغییر در فعالیت‌های اقتصادی که موجب ارتقا و بهکرد کیفیت زندگی شود معرفی شده است. در این مقاله با استفاده از ابزار تحلیلی مبتنی بر تکنیک  SWOT نقاط قوت و ضعف داخلی و فرصت‌ها و تهدیدهای خارج از عرصة سکونتگاه‌های روستایی دهستان سلوک بخش مرکزی شهرستان هشترود با دید یکپارچه تبیین شده و اقدامات راهبردی برای حل مسائل مربوط به ماندگاری جمعیت در روستاها (مهاجرت) در روستاهای مطالعه‌شده ارائه گردیده است. یافته‌ها نشان می‌دهند که ازطریق توسعة کارآفرینی و نیز رویکرد مشارکتی به برنامه‌های توسعة روستایی می‌توان ضمن تقویت روحیه و بالابردن انگیزه، زمینه‌های امیدواری را در روستاها تقویت کرد و از این طریق انگیزة ماندگاری در روستاها را قوت بخشید.

کلیدواژه‌ها


ازکیا، مصطفی و زارع ، عادل و ایمانی، علی، 1387، رهیافت‌ها و روش‌های تحقیق کیفی در توسعة روستایی، تهران، نشر نی.
بیک‌محمدی، حسن و مختاری ملک‌آبادی، رضا، 1382، تحلیلی جغرافیایی بر روند مهاجرت در استان خوزستان، مجلة جغرافیا و توسعه، زاهدان، صص. 36-21.
تودارو، مایکل، 1367، مهاجرت‌های داخلی در کشورهای درحال‌توسعه، ترجمة مصطفی سرمدی و پروین رئیسی، دفتر بین‌المللی کار، تهران.
زنجانی، حبیب‌الله، 1380، مهاجرت، انتشارات سمت، تهران.
شکویی، حسین، 1383، فلسفه‌های محیطی و مکتب‌های جغرافیایی، جلد دوم، انتشارات گیتاشناسی، تهران.
عاشری، امامعلی، 1383، بررسی تأثیر فعالیت‌های عمرانی جهاد سازندگی بر تثبیت جمعیت روستایی در مقطع زمانی 1355 تا 1375، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، شمارة 1، سال نوزدهم، شمارة پیاپی 72.
فیروزنیا، قدیر، 1385، تبیین استمرار کارکرد اقتصادی روستاهای در معرض تخلیة جمعیتی شهرستان قزوین، رسالة دکتری، استاد راهنما: محمدحسن ضیاء توانا و عبدالرضا رکن‌الدین افتخاری، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکدة علوم زمین.
مرکز آمار ایران، 1385، سرشماری آماری نفوس و مسکن، شهرستان هشترود.
Balan, Jorge, 1996, Demographic Trends and Migratory MovementsformLatin, America and Carabian, OCDE, International conference on migration, Rome.
Fei, J.C.H. and Ranis, G., 1961, A Theory of Economic Development, Am. Econ Rev., PP. 533-565.
Lewis, W.A., 1954, Economic Development with Unlimited Supplies of Labor, Manchester School of Econ, Social study, 22, PP. 139-192.
 
 
References in Persian
Amanollahi Sekandar, 2004, Decline in Migration, Sedentary and Nomadic Tribes, national studies, Ministry of Agriculture, the fifth year, 1.
Asheri, Emamali, 2005, The Effect on the Stabilization of the Rural Population and Development Activities Jihad in the Period from 1976 to 1996, Geographical Research Quarterly, No. 1, Vol. XIX, No. 72.
Azkia, Mustafa and Zareh Adel, Imani, Ali, 2008, Conclusion and Qualitative Research Methods in Rural Development, Tehran, spreading straw.
Beykmohammadi, Hassan, Mokhtari, Reza, 2003, Geographic Analysis on Migration in Khuzestan Province, Journal of Geography and Development, Zahedan, PP. 36-21.
Census of Population and Housing Statistics, 2006, Statistical Center of Iran, Hashtrood city.
Daneshvar Kakhaki, Mahmood, 2006, The Effect of Increasing Agricultural Productivity, Rural Migration in the Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources, No. 2.
Ershad, Farhang, Aqaei, Davood, 2002, Picture of Migration in Khuzestan Province during 1986-1996 and Return Migration, Journal of Sociology, Spring.
Firozniya, Qadir, 2006, Explain the Persistence of Economic Functions of Rural Population to Evacuate the City of Qazvin, thesis, martyr Beheshti University, Tehran.
Lahzaeizdeh, Abdolali, 1989, Migration Theories, Shiraz, Press Shiraz promise.
Mahdavi, Masood, 2005, Physical Geography and Unstable Factors in Rural Migration Zanjan, Geographical Research, No. 48.
Qasemi, Ali, 2006, Review with Meta-analysis of Rural to Urban Migration in Academic Theses (period 1980-2003), Journal of Rural Development, Spring.
Taherkhani, Mehdi, 2001, Analysis of the Factors Affecting Rural-urban Migration, Geographical Research Quarterly, Vol. XVI, No. 3.
Todarou, Maykel, 1998, Internal Migration in Developing Countries, Translated by M. Parvin Everlasting boss, International Labour Office, Tehran.
Zanjani, Habibollah, 2000, Migration, Samt, Tehran.