تأثیر عملکرد دهیاران بر مدیریت پسماند در سکونتگاه‌های روستایی مطالعة موردی: بخش ساربوک، شهرستان قصرقند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 – دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد

2 - استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد

3 – کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

افزایش جمعیت به‌همراه گسترش رفاه اقتصادی و تغییر الگوی مصرف، بحران جدیدی به نام پسماند را در سکونتگاه‌های روستایی به‌وجود آورده است. بنابراین، حفظ محیط‌زیست سکونتگاه‌های روستایی (از بعد زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی) از طریق عوامل ساختاری (نهاد مدیران محلی) اهمیت بسیاری دارد. هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر عملکرد دهیاران بر مدیریت پسماند سکونتگاه‌های روستایی در بخش ساربوک از شهرستان قصرقند است. روش‌شناسی این پژوهش از نظر ماهیت، توصیفی ـ تحلیلی (همبستگی) و از لحاظ هدف کاربردی با استفاده از شیوة مطالعة کتابخانه‌ای ـ اسنادی و پیمایشی برای پاسخ‌گویی به پرسش‌های تحقیق است. از جامعة آماری تحقیق، 212 سرپرست خانوار روستایی در 15 روستای دارای دهیاری به‌کمک فرمول کوکران با روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. داده‌ها و اطلاعات پژوهش با کمک پرسشنامه گردآوری شدند و برای تحلیل آنها از روش‌های آماری (میانگین، آزمون همبستگی پیرسون و آزمون رگرسیون چندمتغیره) در نرم‌افزار SPSS استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل عملکرد دهیاران بر مدیریت پسماند سکونتگاه‌های روستایی نشان دادند که شاخص‌های مربوط به جمع‌آوری و نگهداری (51/0)، حمل‌ونقل (467/0)، دفع نهایی (43/0) و مشارکت (324/0) در بالابردن کیفیت عملکرد دهیاران تأثیر فراوانی دارند؛ اما متأسفانه شاخص تفکیک و بازیافت (148/0) هیچ‌گونه اثرگذاری مثبتی بر کیفیت عملکرد دهیاران در سطح منطقه نداشته است. بررسی عملکرد مدیران محلی بر مدیریت پسماند سکونتگاه‌های روستایی بخش ساربوک به‌تفکیک روستا نیز نشان داد که روستای ساربوک (مقدار آمارة 803/0) و حمیری (مقدار آمارة 648/0) در رتبه‌های اول و دوم دارای میزان عملکرد و اثرگذاری بالا و رضایت‌بخشی هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The performance impact of Dehyary on waste management in the villages of rural perspectives (Case Study ؛Sarbok District, Qasreqand County (

نویسندگان [English]

  • Aliakbar Anabestani 1
  • Hamdolah Sojasi Qeidari 2
  • Islam Raesi 3
1 Associate prof, Geography and Rural Planning, Ferdowsi University of Mashhad
2 Assistant prof, Geography and Rural Planning, Ferdowsi University of Mashhad
3 MSc in Geography and Rural Planning, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

Introduction
The occurrence of factors such as population growth, economic development, welfare, changing consumption patterns and etc. The Produce massive amounts of waste unbridled rural, it’s led to creation of serious and newly crisis in the rural settlements. The Necessity to protect the environment of rural settlements (environmental, social and economic) through structural factors (local institutions managers) requires an influence. The aim of the research, Emphasize a new approach to evaluate and prioritize Dhyary performance and the factors that affect the development of waste management in the South East of the country's rural settlements.Change of life style and consumption pattern and population increasing in urban and rural community had been caused to produce of massive amount of waste and Garbage. This trend, change rural waste nature from perishable material to imperishable such as paper, Plastic, mental and …. From other side, municipal waste transition and Increase in per capita output had waste quantity issues that create significant amount of perishable and imperishable waste Distribution and increasing around streets and rural settlements. The continuation of this process in the future could be result in great environmental pollution of rural regions. Therefore, rural Waste Management is one of the most important activities for prevention of damages and hazards related to human and his living environment especially in rural area. Dehyar, as a one of the rural managers, is bounded to supervision and assessing of garbage gathering and exclusion, positive interaction and participation with health officials and health care centers, and the other rural institutions.
Methodology
This study is objective based and has descriptive- analyzing methodology, by using of questionnaire that designed through of theorical literature and field study. Finally, after primary study, measures and indexes of study had been extracted and applied for questionnaire designing. In next stage, 452 people as Households selected for community samples in 15 rural points. The sampling way was Targeted and based on existence of rural managers (Dehyars) in rural points. Data gathering and analyzing had been done in Sarbook rural district through of statistical methods, too.
Results and discussion
The gained result of study show that there is direct and meaningful relation (confidence: 0.73) between waste management and local managers duties and turnovers that contain separation and recycling, gathering and maintaining, transport, final disposal and participation. These findings show that increasing of efficiency and enhance the quality of local managers (Council and Dhyars) of tasks and roles could increase waste management in rural settlement around their sphere of influence and adverse, too. Also, Dehyars performance efficiency on waste management in rural settlements based on regressions models is 0.533 that show significant and high efficiency in case study area. Gained result from Pierson correlation statistical confidence show that from 15 case study rural points, only 7 rural points had a strong and meaningful correlation. Among them, Sarbook, Hamiri and Hajiabad with 0.946, 0.789 and 0.716 had stronger and more correlation confidence rather than other rural points.
Conclusion
With regard to gained result, must be emphasis on this fact that local manageress performance in case study area (all of them, with strong or weak correlation), in relation to waste management is unmeaning full in separation and recycling, and transport. It result from so many reasons as like as: weakness of local managers performance in some aspect like awareness, informing of rural community, lack of local training, inappropriate site selecting for garbage disposal and its neighboring to geographical phenomena, non-distributing trash bags to separate them, lack of temporary site for garbage collecting and fast disposal of them, low capacity of waste disposal sites, lack of appropriate financial resource, Final disposal of waste by combustion or incineration in rural environment and out of that, waste and garbage releasing in natural resources and forests, waters resource and rivers, lack of attention to environmental issues of rural area, in compare to other tasks of rural managers, lack of garbage trash in rural spaces for gathering and Separation (except some of rural like as sarbook and …), lack of sufficient and appropriate transporting vehicle, lack of enough and needed workers for waste management, lack of healthy awareness billboard and training tools in rural area, lack of rural councils participation in waste management and est.According to the findings of the investigation and prevention of pollution in rural settlements and as well as accelerating the development of new perspectives and restoring and creating of an integrated management system, targeted and safe programmed to improve the production waste material in case study region is necessary. In addition, to inform and empower the local performance of manager’s information, education, and use of local skills and can help waste management, applications and operations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rural Waste
  • Performance of Dhyary
  • waste management
  • rural management
  • Sarbok District
اکبرزاده، عباس، طلا، حسین، منشوری، محمد و بشیری، سعید، 1388، بررسی وضعیت مدیریت پسماندهای روستایی در روستاهای شهرستان تهران، فصلنامة انجمن علمی بهداشت محیط ایران، 12، صص. 2187-2179.
اله‌آبادی، احمد و ساقی، محمدحسین، 1390، مکان‌یابی و طراحی محل دفن زباله‌های روستایی بخش روداب سبزوار، مجلة دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 3(1)، صص. 34-29.
بخشداری ساربوک، 1393، اطلاعات مربوط به جمع‌آوری زباله در روستاهای تحت پوشش، بخشداری ساربوک، ساربوک.
بخشی، ایمان‌علی، 1389، مدیریت بهداشت روستایی و کنترل و پیشگیری از بیماری‌های انسان و دام، ماهنامة دهیاری‌ها، 31، صص. 5-3.
پاپلی یزدی، محمدحسین و فتحی، زینب، 1391، مطالعه و بررسی وضعیت مدیریت پسماند روستایی و مراکز جمعیتی حاشیة شهر مشهد، ششمین همایش ملی و اولین همایش بین‌المللی مدیریت مواد زائد جامد، مشهد، 3- 2 اردیبهشت، صص. 10-1.
ثمری جهرمی، حمیده و حسین‌زاده اصل، حسن، 1391، مکان‌یابی جایگاه دفن در شهر بندرعباس با استفاده از مدل تحلیل سلسله‌مراتبی AHP، فصلنامة انسان و محیط‌زیست، 21، صص. 76-66.
جوزی، سیدعلی، دهقانی، محسن و زارعی، مرتضی، 1391، ارائة برنامة راهبردی مدیریت پسماندهای روستایی به‌روش A’WOT (مطالعة موردی : میناب)، محیط‌شناسی، 38(4)، صص. 103-98.
جهاد کشاورزی قصرقند، 1390، آمارنامة جهادکشاورزی شهرستان قصرقند، مرکز آمار جهاد کشاورزی، قصرقند.
حسینی، سیدعلی، 1389، حقوق روستایی در ایران، چاپ اول، انتشارات دریای دانش، رشت.
دربان‌آستانه، علیرضا، 1391، اصول و مبانی بهداشت روستایی، چاپ اول، انتشارات شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، تهران.
دهقانی کاظمی، واحد، جعفری، حمیدرضا، و ملک‌محمدی، بهرام، 1391، کاربرد تکنیک‌های تصمیم‌گیری گروهی، منطق فازی و سیستم اطلاعات جغرافیایی در مکان‌یابی ایستگاه بازیافت پسماند، مجلة تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 12(27)، صص. 204-185.
صادقی حجت‌الله و کاووسی، غلامرضا، 1391، بررسی و تحلیل مدیریت پسماند در سکونتگاه‌های روستایی (موردمطالعه: استان خراسان جنوبی)، مجموعة مقالات همایش ملی توسعة روستایی، رشت، 15-14 شهریور، صص. 6-1.
عبدلی، محمدعلی و حق‌اللهی، علی، 1390، ویژگی‌های پردازش و بازیافت پسماندهای روستایی (مطالعة موردی: ایران)، نشریة محیط‌شناسی، 33(5)، صص. 112-105.
عبدلی، محمدعلی، جلیلی قاضی‌زاده، مهدی و سمیعی‌فرد، رضا، 1387، ارزیابی پتانسل بازیافت پسماندهای روستایی در استان هرمزگان، چهارمین همایش ملی مدیریت پسماند، تهران، 3-2 اردیبهشت، صص. 8-1.
عسگری، علیرضا و ترابی، محمدسعید، 1386، نرم‌افزار پشتیبانی تصمیم‌گیری مدیریت پسماند، مجموعة مقالات سومین همایش ملی مدیریت پسماند، تهران، 2-1 اردیبهشت، صص. 141-138.
فرجی سبکبار، حسنعلی، سلمانی، محمد، فریدونی، فاطمه، کریم‌زاده، حسین و رحیمی حسن، 1389، مکان‌یابیمحلدفنبهداشتیزبالةروستاییبااستفادهازمدلفرایندشبکه‌ایتحلیل مطالعة موردینواحیروستاییشهرستانقوچان، فصلنامة مدرس علوم انسانی، 14(1)، صص. 149-126.
قربانی، علی، 1391، مقدمه‌ای بر مجموعة قوانین و مقررات ده و دهیاری (آنچه یک دهیار باید بداند)، چاپ اول، انتشارات شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، تهران.
مرکز آمار ایران، 1390، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن کشور، مرکز آمار ایران، تهران.
معاضد، هادی و دلفی، مهدی، 1391، مدیریت مواد زائد روستایی، چاپ اول، انتشارات شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، تهران.
ملایی، زینب، بخشی، محمدرضا و دباغ، اردلان، 1391، تهیة مکان بهینة انباشت پسماند روستایی فیل‌آباد فارسان با استفاده از رهیافت تلفیقی: پرموتاسیون و بولین، فصلنامة مسکن و محیط روستا، 138، صص. 84-73.
ملکان، احمد و کریمی، سیدهادی، 1390، بسترهای مدیریت روستایی در ایران با تأکید بر نقش شورا و دهیار، ماهنامة دهیاری‌ها، 7(35)، صص. 11-7.
میرمسلم، هاشم، 1388، مواد زاید جامد، معاونت برنامه‌ریزی و حوزة مدیریت روستایی، رشت، استانداری گیلان.
هاشمی، سید ایرج، مدنی، داود و صالحی، سعید، 1389، مدیریتموادزایدجامد(جمع‌آوری،حمل‌ونقلودفع)روستاهایبخش مرکزیشهرستانخمین، چهارمین همایش تخصصی مهندسی محیط‌زیست، آبان، صص. 6-1.
یعقوبی فرانی، احمد و ولی‌زاده، بهزاد، 1391، آشنایی با اصول و مبانی محیط‌زیست، چاپ اول، انتشارات شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور،‌ تهران.
Chang, N.B., Parvathinathan, G. & Breeden, J.B., 2008, Combining GIS with Fuzzy Multicriteria Decision-making for Landfill Siting in a Fast-growing Urban Region, Journal of environmental management, 87(1), PP. 139-153.
Couth, R. & Trois, C., 2010, Carbon emissions Reduction Strategies in Africa from Improved Waste Management: A review, Waste management, 30(11), PP. 2336-2346.
Ekmekçioglu, M., Kaya, T. & Kahraman, C., 2010, Fuzzy Multicriteria Disposal Method and Site Selection for Municipal Solid Waste, Waste Management, 30(8), PP. 1729-1736.
Mahdavi Damghani, A., Savarypour, G. & Deihimfard, R., 2008, Municipal SolidWaste Manage-ment in Tehran: CurrentPractices, opportunities and challenges, Waste Management, 28(5), PP. 929- 934.
Sharholy M., 2008, Municipal Solid Waste Management in Indian Cities – A review, Waste Management, 28(2), PP. 459-467.
Skordilis, A., 2004, Modeling of Integrated Solid Waste Management Systems in an Island, Resources, Conservation and Recycling, 41(3), PP. 243–254.
Tian, M., Gao, J., Zheng, Z. & Yang, Z., 2012, The Study on the Ecological Footprint of Rural Solid Waste Disposal-example in Yuhong District of Shenyang, The International Conference on Waste Management and Technology, Procedia Environmental Sciences, 16(1), PP. 95-101.
Yesilnacar, M.I. & Cetin, H., 2005, Site Selection for Hazardous Wastes: A case study from the GAP area, Turkey, Engineering Geology, 81(4), PP. 371-388.
 
Reference in Persian
Abduli, M.A. & HagAllah, A., 2011, Processing Feature and Rural Waste recycling (Case study: Iran), Journal of Environmental Studies, 33 (5), PP. 105-112.
Abduli, M.A., Jalili-e-Qazizadeh, M. & Samieifard, R., 2008, Evaluate of Rural Waste Recycling Potential in the Hormozgan Province, 4th National Conference Waste Management, Tehran, 21-22 April, PP. 1-8.
Akbarzadeh, A., Tala, H., Manshuri, M., Bashiri, S., 2009, Evaluation of Waste Management in Rural of Tehran City, Journal of Iranian scientific Association of Environmental Health, 12, PP. 2179-2187.
Allahabadi, A. & Saghi, M.H., 2011, Location and Design of Rural Landfill Waste in Rudab District of Sabzevar, Journal of Medical Science University of North Khorasan, 3(1), PP. 29-34.
Asgari, A.R. & Torabi, M.S., 2007, Software Decision Support Waste Management, Proceedings of the Third National Conference on Waste Management, Tehran, May 2-1, PP. 138-141.
Bakhshi, Iman Ali, 2010, Rural HealthManagement, Control and PreventionofHuman and AnimalDiseases, Journal of Dehyaries, 31, PP. 3-5.
Center for Jahad Keshavarzi Statistics, 2011, Jahad Keshavarzi Statistic Qasreqand County.
Darban Asetaneh, A.R., 2008, Principles and Fundamental of Rural Health, Cultural Institute Information and news organizations, the municipalities and Dehyaries organization.
Darban Asetaneh, A.R., 2011, Principles and Fundamental of Rural Health, First Edition, Tehran, The Municipalities and Dehyaries Organization.
Dehghani-e- Kazemi, V., Jafari, H.R., Malek Mohammadi, B., 2013, Application of Group Decision-making Techniques, Fuzzy Logic and GIS in Locating Waste Recycling Station, Journal of Applied Researches in Geographical Sciences, 12(27), PP. 185-204.
Faraji-e-Sabokbar, H.A., Salmani, M., Feraidooni, F., Karimzadeh, H., Rahimi, H., 2010, Location of Rural landfill Using the Analytic Network Process, Case study: rural area of Quchan County, Journal of Humanities Science of Modarres, 14(1), PP. 126-149.
Gorbani, A., 2012, Introduction to Complex Laws and Regulations in Village and Dhyary (what a Dhyary should know), First Printing, Tehran, The Municipalities and Dhyaryhay Organization.
Hashemi, Syed I., Madani, D. & Salehi, S., 2010, Solid Waste Management (Collection, Transportation and Disposal) Central Rural of City Khomeini, Fourth Conference on Environmental Engineering, November, PP. 1-6.
Husseini, Ali, 2010, Rural Laws in Iran, First Edition, Rasht, Daryae Danesh Press.
Joozi, S.A., Dehghani, M. & Zarei, M., 2013, Rural Waste Management Strategic Plan by A'WOT Method (Case study: Minab), Journal of Environmental Studies, 38(4), PP. 98-103.
Malekan, A. & Karimi, H., 2011, Context of Rural Management with Emphasis on the Role of the Council and Dehyar, Dehyaries Magazine, 7 (35), PP. 7-11.
Mirmslm, H., 2009, Solid Waste, President of Planning and Management of Rural Areas, Rasht, Gilan's Governor.
Moazed, H. & Delfi, M., 2012, Rural Waste Management, Tehran, Municipalities & Dehyaries Organization Publication.
Mollaie, Z., Bakhshi, M.R. & Dabagh, A., 2012, Providing the Optimal location of the Rural Waste Accumulation Phil Abad Fars with Eclectic Approach: Permotasion and Boolean, Quarterly Housing and Rural Environments, 138, PP. 73-84.
Papoli-e-Yazdi, M.H. & Fathi, Z., 2012, Study of Rural Waste Management and Suburban Population Centers of Mashhad, 6th National Conference and First International Conference of Solid Wast Management, Mashhad, 21-22 April, PP. 1-10.
Sadeghi H. & Kavoosi, G.R., 2012, Survey and Analysis of Waste Management's in Rural Settlements (Case study: South Khorasan province), Proceedings of National Conference on Rural Development, Rasht City, 15-14 September, PP. 1-6.
Samari Jahromi, H. and Hosseinzadeh asl, H., 2012, Locating a Burial Place in the Town of Bandar Abbas by using Analytic Hierarchy Model AHP, Journal of Humans and the Environment, 21, PP. 66-76.
Sarbook Sistrict, 2014, Information on Garbage Collection in the Villages Covered, Sarbook District, Sarbook.
Statistical Center of Iran, 2011, General Population and Housing Census of Iran, Tehran, Statistical Center of Iran.
Agricultural Jihad of Qasreghand, 2011, Statistical of Agricultural Jihad of Qasreghand County, Qasreghand, Statistical Center of Agricultural Jihad.  
Yaghubi Farannie, A. & Valizadeh, B., 2012, Introduction to the Principles of the Environment, First Edition, Tehran, The Municipal and State Dhyaryhay.