فرایند الگویابی برای طراحی مسکن نوساز روستایی (موردمطالعه: روستای صَوَر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، گروه تاریخ معماری و مرمت، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

یکی از ارکان برنامه‌های توسعه توجه به ساخت مساکن روستایی نوساز است. نوسازی این مساکن بدون توجه به مباحث هویتی و پیشینه تاریخی روستاها و تداوم الگوهای بومی امکان‌پذیر نیست. زمینه‌های تداوم الگوهای سکونتی درگرو شناخت معماری بومی است. ازاین‌رو تبیین فرایند الگویابی معماری بومی و استخراج این الگوهای جهت استفاده در طراحی‌های جدید ضروری است. روستای صور استان آذربایجان شرقی یکی از روستاهای واجد ارزش‌های تاریخی و معماری بومی است. پژوهش حاضر  به بررسی الگوهای بومی مسکن روستای صور و فرایند الگویابی جهت کاربست در ساخت مساکن نوساز می‌پردازد.این پژوهش ازنظر فرایند اجرا، کیفی محسوب می‌شود و برای رسیدن به اهداف خود از روش توصیفی-تحلیلی-اکتشافی بهره می‌برد. برای این منظور ضمن مرور ادبیات موضوعی به تبیین فرایند الگویابی الگوهای بومی پرداخته و سپس این مراحل را در نمونه موردی روستای صور موردبررسی دقیق قرار می‌دهد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که در فرایند الگویابی معماری بومی چهار مرحله شناخت جامع وضع موجود بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی، استخراج مؤلفه‌های مؤثر بر مسکن روستایی، ارائه الگوی اولیه مسکن روستایی و سپس تدقیق این الگو بر مبنای تغییرات شیوه زیست معاصر روستائیان ضروری است. بر این مبنا مؤلفه‌های اصلی مؤثر بر مسکن روستایی صور شاملِ شیب، جهت‌گیری، بستر و سازمان فضایی مسکن شناسایی شدند. الگوی اولیه بر مبنای مرکزیت حیاط در مسکن روستایی صور و لزوم ارتباط فیزیکی و بصری تمام فضاها با حیاط و سازمان‌دهی فضاها با عمق فضایی کم، و در ادامه الگوی نهایی با افزودن فضاهای مفصلی و بهداشتی پیشنهاد شدند.

کلیدواژه‌ها


Abbaszadeh, M., Behjat, H. (2020). [Analysis of the Architectural Structure of Historical and Traditional Houses in Sopurghan Village of Urmia City (In Persian)]. JHRE, 39 (170), 67-82.
Cheraghi, M., Mohammadi Yeganeh, B., DarvishVand, S. (2015). [Analysis of factors affecting patterns of Rural Housing Developments, with an Emphasis on Identity (Case Study: East Eghbal Rural District of Qazvin Province) (In Persian)]. JHRE, 34 (149), 91-102.
Fatahi, A., Pourtaheri, M., & R. Eftekhari, A, R. (2018). [Documentary analysis of Persian papers published on rural housing in Iran in the recent decade (In Persian)]. Journal of Rural Research, 9 (3), 430-445.
Ghadermarzi, H., Bahmani, A. (2019). [Explaining the Impact of Government Policies on Economic, Social and Physical Changes in Rural Housing Using Importance-Performance Technique (IPA), Case Study: Rural Villages of Kurdistan Province) (In Persian)]. JHRE, 38 (167), 51-66.
Golabi, B., Bayzidi, Q., Tahmasbi, A., & Sahabi, J., (2019). [Deep Delving Into the Meaning of ‘Native House’ Through a Phenomenological Method:A Case Study of Rural Houses in Mokrian Area, Iran (In Persian)]. Journal of Rural Re-search, 9(4),646-661.
Kharabati, S., Shirazi, P. (2021). [Achieving the Rural Housing Design Model; Case study: Tazareh Village in Damghan (In Persian)]. JHRE, 40 (175), 3-18.
Khakzand, M., Hosseinikia, S. (2014). [Accessing the language of the Iranian Islamic model in environment and landscape design (In Persian)]. ACECR, 5 (17), 45-52.
Hashemnejad, H., Molanai, S. (2008). [Architecture with a view towards the sky Rural Settlements – Especial patterns in Rural Architecture of Zagros (Province of Kurdistan) (In Persian)]. Honar-ha-ye Ziba, 36(0), 17-26.
Hosseinikia, S. M., Hashempour, P., Medghalchi, L., Maleki, A. (2022). [Explaining the role of the event patterns derived from natural and cultural factors in shaping the spatial patterns of vernacular architecture; Case study: Sar Agha Seyyed village (In Persian)]. JHRE, 41 (177) ,15-28.
Mazhari, M. E., Poodat, F., Hosseini, A. (2020) [A comparative study of the spatial pattern in rural settlements; the case study of Shalheh-ye Emam Hasan of Abadan and Hadbeh khanafereh of Shadegan (In Persian)]. JHRE, 39 (170), 3-14.
Mozaffar, F., Abdemojiri, A., Hashemian, A.S. (2016). [Concepts in Architectural Patterns of Rural Housing (Case Study: The Villages of Ra`zavi Khorasan) (In Persian)]. JHRE, 35 (154), 59-74.
Pashaei, F. (2017). [Sovar village study plan(Persian)]. Tabriz, Organization of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism of East Azarbaijan Province
Rahimipour, N., Attarian, K., Didehban, M. (2020). [Rural Housing Typology of Boroujerd County Based on Structural-Physical Vernacular Patterns (Case Study: Kuschki-e-sofla Village) (In Persian)]. JHRE, 39 (171) ,35-48.
Shafaei, M. (2018). [Design Pattern of Rural Housing (Case Study: Hanjan Village) (In Persian)]. JHRE, 37(163), 33-46.
Shafaei, M., Madani, R. (2012). [Applying Survey Research Method in Rural Residential Design Pattern (In Persian)].  Armanshahr Architecture & Urban Development, 4(7), 17-30.
Sidaiy, E., Kiyani, S., & Soltani, Z., (2010). [Spatial analysis of condition of rural housing in kohgiloye and Boyerahmad province (In Persian)]. Journal of Rural Re-search, 1(2),49-72.
Soltani, M., Mansouri, S., Farzin, A. (2012). [A comparative study on the role of pattern and experience-based concepts in architectural space) (In Persian)].  The Monthly Scientific Journal of Bagh-e Nazar, 9(21), 3-12.
Zargar, A. (2009). [An introduction to the knowledge of rural architecture in Iran (In Persian)]. Tehran,  Shahid Beheshti University Publishing