تبیین الگوها و رتبه‌بندی پایداری مسکن بومی (مورد‌مطالعه: روستای رویین خراسان شمالی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه معماری و شهرسازی، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران.

2 کارشناسی، گروه معماری و شهرسازی، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران.

چکیده

بی‌توجهی به ارزش‌های الگوهای مسکن بومی در ساخت‌وسازهای معاصر روستایی از یک سو و تهدید فرسودگی و تخریب مسکن بومی در بافت‌های تاریخی، ضرورت توجه به شناخت و تحلیل الگوهای معماری و معیارهای پایداری خانه‌های بومی را آشکار می‌سازد. پژوهش حاضر در روستای رویین اسفراین در خراسان شمالی انجام یافته است. باوجود بافت و همچنین، گونه‌های ارزشمند معماری روستایی، تاکنون الگوهای معماری خانه‌های بومی باارزش روستای رویین استخراج و تحلیل نشده‌اند. لذا هدف پژوهش حاضر، شناسایی الگوهای مسکن بومی روستای رویین شهرستان اسفراین و تحلیل و رتبه‌بندی آن‌ها بر مبنای پایداری است. شناسایی الگوهای معماری در دو مرحله صورت پذیرفت. ابتدا، خصوصیات معماری خانه‌های بومی رویین در سه مقیاس کلان، میانی و خرد مقایسه و جزء‌الگوهای معماری استخراج شدند. سپس بر مبنای جزء‌الگوها، هفت الگوی نهایی معماری مسکن شناسایی گردید. پس‌ازآن، الگوهای نهایی بر مبنای پایداری مسکن بومی روستایی شامل مؤلفه‌های فرهنگی، اجتماعی، زیست‌محیطی و اقتصادی با استفاده از فرایند تحلیل شبکه‌ای(ANP) رتبه‌بندی گردیدند. با توجه به یافته‌ها، مهم‌ترین وجوه تمایز الگوها به ترتیب در نورگیری فضاهای زیستی، تعداد و اندازه نسبی حیاط در طبقه همکف، جهت‌گیری بنا، فرم توده در طبقه اول و چیدمان آن اطراف حیاط بود. همچنین الگوی دو با فراوانی 22 درصد با نورگیری اصلی فضاهای زیستی و ایوان از جنوب غرب و فرم L در طبقه اول به‌عنوان پایدارترین الگو شناسایی گردید. درنهایت، راهبردهای طراحی مسکن معاصر روستای رویین ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Explaining the Vernacular Housing Patterns and Rating Their Sustainability (Case Study: Roeen Village, North Khorasan Province)

نویسندگان [English]

  • Sara Dadpour 1
  • Islam Karami 1
  • Maryam Mehri 2
1 Assistant Professor, Department of Architecture and Urban Planning, Faculty of Architectural Engineering and Urbanism, Shahrood University of Technology (SUT), Shahrood, Iran.
2 Bachelor of Architecture, Department of Architecture and Urban Planning, Faculty of Architectural Engineering and Urbanism, Shahrood University of Technology (SUT), Shahrood, Iran.
چکیده [English]

Neglecting the values of vernacular housing types in contemporary rural constructions and the deterioration and destruction of vernacular housing as a threat in historical contexts make it necessary to pay attention to the recognition and analysis of architectural types and sustainability criteria of vernacular houses. The present research studied the village of Roeen in North Khorasan Province. Despite the valuable texture and types of rural architecture, until now, researchers have not extracted and analyzed the architectural patterns of the valuable vernacular houses of the Roeen village. Therefore, the current research seeks to identify the vernacular housing patterns of the Roeen village in Esfarayen and to analyze and rank their sustainability in two stages. First, it compared the architectural features of vernacular Roeen houses in three macro, meso, and micro scales and extracted architectural partial patterns. Then, it identified seven ultimate patterns of housing architecture based on partial patterns. It ranked the final patterns based on the sustainability of vernacular rural housing, including cultural, social, environmental, and economic components through the analytical network process (ANP). According to the results, the most important distinct aspects of the patterns were the lighting of the living spaces, the number and relative size of courtyards on the ground floor, the orientation of the building, the mass form on the first floor, and its arrangement around the courtyard. Pattern two with a frequency of 22% with the main lighting of the living spaces and porch from the southwest and the L shape on the first floor was the most sustainable. Finally, the research has presented the design strategies of contemporary housing in Roeen Village.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vernacular housing
  • Sustainable rural housing
  • Socio-cultural sustainability
  • Environmental sustainability
  • Economic sustainability
14. 
Sedighian, H., Nikzad, M., Oshnoei Noshabadi, A., & Ghasemi, E. (2021). The Effect of Climatic Conditions on the Structure and Architectural Components of Native/Traditional Houses in Hot and Dry Areas of Khosf County, South Khorasan. Parseh Journal of Archaeological Studies, 4(14), 125-146. 
Seidaiy, E., & Ghasemian, Z. (2012). Evaluation of rural house changing process (case study Georgi town). Spatial Planning, 2(1), 87-106.
Seyfiyan, M. K, & Mahmoodi, M. R. (2012). Privacy in Traditional Architecture of Iran. Hoviatshahr, 1(1), 3–14. 
Shafaei, M. (2018). Design Pattern of Rural Housing (Case Study: Hanjan Village). Journal of Housing and Rural Environment, 37(163), 33-46. 
Shafaei, M., & Madani, R. (2012). Applying Survey Research Method in Rural Residential Design Pattern. Armanshahr Architecture & Urban Development, 4(7),17-30
Statistical Center of Iran. (2023). https://amar.org.ir/ Population and Housing Censuses/Census Results/Population by Country Divisions 2016
Taghvaei, A. A., Bahrampour, M., & Sahindar, M. (2009). Reconstruction of rural housing after the disaster; Pathology - guidelines. Armanshahr Architecture & Urban Development, 2(2), 105-112
Tahbaz, M., & Djalalian, S. (2011). Compatibility indicators with climate in rural housing of Gilan province. 
Zandieh, M., & Hesaari, P. (2012). Continuing rural housing architecture, with the goal of rural sustainable development. Journal of Housing and Rural Environment, 31(138), 63-72. 
Zargar, A. (2009). Introduction on cognition of rural architecture in Iran. In: Tehran: Shahid Beheshti University.
Zargar, A., & Hatami Khanghahi, T. (2015). Aspects Affecting Rural Housing Design. Journal of Housing and Rural Environment, 33(148), 45-62. 
Zargar, A., Sartipipour, M., Miri, S. H., Sheikhtaheri, H. (2017). Traditional Architects’ Accounts of the Processes of Rural and Country Housing Design and Construction (Case Study of Garmsar & Surrounding Townships). Journal of Housing and Rural Environment, 36 (158),3-20.
Zyari, S., Farhudi, R., Porahmad, A., & Hataminegad, H. (2018). Analysis of sustainable housing in Karaj City. Geography and Development, 16(52), 141-156.