تبیین الگوها و رتبه‌بندی پایداری مسکن بومی (مورد‌مطالعه: روستای رویین خراسان شمالی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه معماری و شهرسازی، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران.

2 کارشناسی، گروه معماری و شهرسازی، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران.

چکیده

بی‌توجهی به ارزش‌های الگوهای مسکن بومی در ساخت‌وسازهای معاصر روستایی از یک سو و تهدید فرسودگی و تخریب مسکن بومی در بافت‌های تاریخی، ضرورت توجه به شناخت و تحلیل الگوهای معماری و معیارهای پایداری خانه‌های بومی را آشکار می‌سازد. پژوهش حاضر در روستای رویین اسفراین در خراسان شمالی انجام یافته است. باوجود بافت و همچنین، گونه‌های ارزشمند معماری روستایی، تاکنون الگوهای معماری خانه‌های بومی باارزش روستای رویین استخراج و تحلیل نشده‌اند. لذا هدف پژوهش حاضر، شناسایی الگوهای مسکن بومی روستای رویین شهرستان اسفراین و تحلیل و رتبه‌بندی آن‌ها بر مبنای پایداری است. شناسایی الگوهای معماری در دو مرحله صورت پذیرفت. ابتدا، خصوصیات معماری خانه‌های بومی رویین در سه مقیاس کلان، میانی و خرد مقایسه و جزء‌الگوهای معماری استخراج شدند. سپس بر مبنای جزء‌الگوها، هفت الگوی نهایی معماری مسکن شناسایی گردید. پس‌ازآن، الگوهای نهایی بر مبنای پایداری مسکن بومی روستایی شامل مؤلفه‌های فرهنگی، اجتماعی، زیست‌محیطی و اقتصادی با استفاده از فرایند تحلیل شبکه‌ای(ANP) رتبه‌بندی گردیدند. با توجه به یافته‌ها، مهم‌ترین وجوه تمایز الگوها به ترتیب در نورگیری فضاهای زیستی، تعداد و اندازه نسبی حیاط در طبقه همکف، جهت‌گیری بنا، فرم توده در طبقه اول و چیدمان آن اطراف حیاط بود. همچنین الگوی دو با فراوانی 22 درصد با نورگیری اصلی فضاهای زیستی و ایوان از جنوب غرب و فرم L در طبقه اول به‌عنوان پایدارترین الگو شناسایی گردید. درنهایت، راهبردهای طراحی مسکن معاصر روستای رویین ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


14. 
Sedighian, H., Nikzad, M., Oshnoei Noshabadi, A., & Ghasemi, E. (2021). The Effect of Climatic Conditions on the Structure and Architectural Components of Native/Traditional Houses in Hot and Dry Areas of Khosf County, South Khorasan. Parseh Journal of Archaeological Studies, 4(14), 125-146. 
Seidaiy, E., & Ghasemian, Z. (2012). Evaluation of rural house changing process (case study Georgi town). Spatial Planning, 2(1), 87-106.
Seyfiyan, M. K, & Mahmoodi, M. R. (2012). Privacy in Traditional Architecture of Iran. Hoviatshahr, 1(1), 3–14. 
Shafaei, M. (2018). Design Pattern of Rural Housing (Case Study: Hanjan Village). Journal of Housing and Rural Environment, 37(163), 33-46. 
Shafaei, M., & Madani, R. (2012). Applying Survey Research Method in Rural Residential Design Pattern. Armanshahr Architecture & Urban Development, 4(7),17-30
Statistical Center of Iran. (2023). https://amar.org.ir/ Population and Housing Censuses/Census Results/Population by Country Divisions 2016
Taghvaei, A. A., Bahrampour, M., & Sahindar, M. (2009). Reconstruction of rural housing after the disaster; Pathology - guidelines. Armanshahr Architecture & Urban Development, 2(2), 105-112
Tahbaz, M., & Djalalian, S. (2011). Compatibility indicators with climate in rural housing of Gilan province. 
Zandieh, M., & Hesaari, P. (2012). Continuing rural housing architecture, with the goal of rural sustainable development. Journal of Housing and Rural Environment, 31(138), 63-72. 
Zargar, A. (2009). Introduction on cognition of rural architecture in Iran. In: Tehran: Shahid Beheshti University.
Zargar, A., & Hatami Khanghahi, T. (2015). Aspects Affecting Rural Housing Design. Journal of Housing and Rural Environment, 33(148), 45-62. 
Zargar, A., Sartipipour, M., Miri, S. H., Sheikhtaheri, H. (2017). Traditional Architects’ Accounts of the Processes of Rural and Country Housing Design and Construction (Case Study of Garmsar & Surrounding Townships). Journal of Housing and Rural Environment, 36 (158),3-20.
Zyari, S., Farhudi, R., Porahmad, A., & Hataminegad, H. (2018). Analysis of sustainable housing in Karaj City. Geography and Development, 16(52), 141-156.