تحلیل فضایی - زمانی مهاجرت‌های معکوس (از شهر به روستا) در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه جغرافیای انسانی و برنامه ریزی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری، گروه جغرافیای انسانی و برنامه ریزی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

مهاجرت معکوس یکی از جریان‌های اصلی پیوندهای روستایی - شهری به حساب می‌آید. این جریان متأثر از برخی عوامل دافعه شهری مانند بالا بودن هزینه زندگی و آلودگی هوا و همچنین برخی عوامل جاذبه در نواحی روستایی مانند پایین بودن هزینه زندگی، شرایط مطلوب آب و هوایی و امکان گذران اوقات فراغت شکل می‌گیرد و اثرات متفاوتی را نیز هم در مبدأ و هم در مقصد مهاجرت به جا می‌گذارد. هدف از مقاله حاضر تحلیل وضعیت مهاجرت‌های معکوس هم در بعد فضایی و هم به لحاظ زمانی است. این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی و به لحاظ روش اکتشافی، توصیفی و تحلیلی است. داده‌های مورداستفاده در این پژوهش از مرکز آمار ایران تهیه شده و طی دو دوره زمانی 5 ساله 1390-1385 و 1395-1390 مورد تحلیل و مقایسه قرار گرفته است. تحلیل داده‌ها با استفاده از تکنیک‌های آمار فضایی در محیط نرم‌افزار Arc Map انجام شده است. یافته‌های پژوهش در سطح ملی نشان‌دهنده کاهش نسبی مهاجرت‌های معکوس طی دوره زمانی 5 سال 1390 تا 1395 است. در سطح استانی نیز 28 استان کشور دارای رشد منفی و کاهش نسبی مهاجرت‌های معکوس مواجه بوده و تنها 3 استان دارای رشد مثبت بوده‌اند. یافته‌های تحلیل فضایی در سطح شهرستان‌های کشور نیز نشان‌دهنده تمرکز فضایی تعداد بالای مهاجرت‌های معکوس در پیرامون دو کلان‌شهر تهران و مشهد است. همچنین محل تمرکز فضایی مقادیر بالای نسبت مهاجرت‌های معکوس به کل مهاجران واردشده به نواحی روستایی، منطبق با مناطق مرکزی و شمالی ایران است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Spatial-Temporal Analysis of Reverse Migration (from Urban to Rural Areas) in Iran

نویسندگان [English]

  • mohammad reza rezvani 1
  • Bahman Tahmasi 2
  • Fatemeh Jamshidi 2
1 Professor, Department of Human geography and planning, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 PhD Student, Department of Human geography and planning, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Reverse migration is one of the main flows of rural-urban linkages. This flow is formed by some pushing forces in cities, such as high living costs and air pollution, as well as some pulling factors in rural areas, such as low living costs, pleasant weather, and the opportunity to spend leisure time. It also has various effects on both the origin and the destination of the migration. The purpose of this paper is to analyze the status of reverse migration in terms of both spatial and temporal dimensions. This research is applied research and in terms of the method is exploratory, descriptive and analytical. The data used in this research has been obtained from the Statistical Centre of Iran and has been analyzed during two 5-year periods: 2006-2011 and 2011-2016. Data analysis was performed using spatial statistics techniques in the Arc Map software environment. Research findings at the national level show a relative decrease in reverse migration over five years from 2011 to 2016. At the provincial level, 28 provinces of Iran have experienced negative growth and a relative decrease in reverse migration, and only 3 provinces have experienced positive growth. Findings from spatial analysis at the county level of Iran also show the spatial concentration of a large number of reverse migrations around the two metropolises of Tehran and Mashhad. Also, high values of the ratio of reverse migration to the total number of immigrants are concentrated in the central and northern regions of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reverse migration
  • Spatial-temporal analysis
  • Rural areas
  • Urban centers
  • Iran